Ο φαύλος κύκλος της βίας είναι και τα δύο: και φαύλος και κύκλος. Αν δεν βρούμε τρόπο, σαν κοινωνία, να κάνουμε διάλογο, να ακούσουμε, να καταλάβουμε όλες τις πλευρές, καταδικαζόμαστε να νιώθουμε πόνο, να μην μπορούμε να τον εκφράσουμε, να παγιδευόμαστε σε δυναμικές εκδίκησης, και να συγκρίνουμε καταστροφές.
Δεν βοηθά αυτό. Η βία είναι βία, από όπου κι αν προέρχεται. Και όσο κι αν καταλαβαίνω τη δυναμική που δημιουργεί, ούτε την επικροτώ, ούτε τη δέχομαι σαν εργαλείο λύσης σε προβλήματα.
Η σημερινή απόπειρα δολοφονίας του νεαρού αστυνομικού των ΜΑΤ Διαμαντή Μαντζούνη, δεν είναι τίποτε περισσότερο από βούτυρο στο ψωμί, όσων μας θέλουν φοβισμένους, να μην αντιδράμε, να μην παίρνουμε πρωτοβουλίες, να μη βρίσκουμε δημιουργικότερες λύσεις. Τέτοιες ενέργειες αυξάνουν τις μετοχές του Διεθνούς Εμπορίου Φόβου και Τρομοκρατίας, δημιουργούν προϋποθέσεις για καταστολή δικαιωμάτων, και μας πάνε χρόνια πίσω… Ο διάλογος ευπρόσδεκτος. Προτιμώ τον επώνυμο διάλογο. Αλλά καταλαβαίνω και την ανάγκη για ανώνυμο.
‘Αν μπορούσαμε να διαβάσουμε τη μυστική ιστορία των εχθρών μας, θα βρίσκαμε μέσα σε κάθε άνθρωπο αρκετή λύπη και δυστυχία, ικανή να αφοπλίσει κάθε εχθρότητα’
Τώρα που η ιστορία επαναλαμβάνεται στις οθόνες των τηλεοράσεων και των υπολογιστών μας. Πόσους ακόμα πολέμους θα δούμε ‘σε ζωντανή σύνδεση’ στις οθόνες μας, από τον καναπέ; Σκληρό. Άρχισε η εισβολή των χερσαίων δυνάμεων στη Γάζα χθες βράδυ. Έκτακτο δελτίο ειδήσεων στην τηλεόραση, με live link από την εισβολή. Πήρα τηλέφωνο δικό μου άνθρωπο, που δεν ζει στην Αθήνα. ‘Άρχισαν οι χερσαίες επιχειρήσεις’, είπα, ‘έχει έκτακτο δελτίο ειδήσεων’. Ξέσπασε σε λυγμούς, ξαφνιάστηκα. ‘Δεν θέλω να δω άλλον έναν πόλεμο live στην τηλεόραση!’ μου απάντησε μετά από λίγο. Ταράχτηκα… Έχει δίκιο… Πάμε να το συνηθίσουμε και αυτό… Και αυτό;
Μέσα στις δύσκολες αυτές μέρες, μη ξεχνάς οτι αυτά που μας ενώνουν μπορεί να είναι δυνατότερα από αυτά που μας χωρίζουν. Ναι στη διαφωνία, ναι στη σύγκρουση, ναι στην αλλαγή όσων δεν λειτουργούν πια… Μπορεί να γίνει άραγε με τρόπο πιο δημιουργικό; Πιστεύω, ναι. Η σύγκρουση, από μόνη της, δεν είναι κακό πράγμα. Όταν δεν ξέρουμε να τη διαχειριστούμε, περνάμε το ‘κατώφλι βίας’, και πάμε για πόλεμο. Ελπίζω το 2009 να μας βρει σοφότερους, με μεγαλύτερη ικανότητα να καταλάβουμε τις απέναντι πλευρές, και με πιο δημιουργικές λύσεις…
(η φωτογραφία είναι από την Πλατεία Συντάγματος παραμονές Χριστουγέννων. Το πιο σουρεαλιστικό σκηνικό του κέντρου της Αθήνας: ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας φυλάνε το πλαστικό δέντρο)
Μια παρέα έφηβοι από την Αίγινα κυκλοφορούσε πριν λίγες μέρες στην αγορά του νησιού, τραγουδώντας τα δικά της «Αντι-κάλαντα». Χωρίς να δέχονται χρήματα για αυτά, απλά ζητώντας από τον κόσμο να τους ακούσει. Ευχαριστώ τον Άρη και την Αλεξάνδρα που μου φέρανε χθες τους στίχους της παρέας τους.
Αντι-κάλαντα (06-12-2008)
Τα Χριστούγεννα αυτά, δεν ήρθαμε για λεφτά Ήρθαμε για να πούμε του κόσμου τα δεινά
Για να ζήσουμε στην κοινωνία που εσείς φτιάξατε, χωρίς καρδιά Μια βλακεία που μαθαίνουν τα δικά σας τα σχολειά Γι α μια αλήθεια που τα πρότυπα σας δεν τηρούν Μεσα στον κόσμο σας τα σκάνδαλα κυριαρχούν Η κοινωνία σας μας θέλει με τα μάτια κλειστά Και περπατάμε στα δικά σας τα σπασμένα τα γυαλιά
Εμείς στο δρόμο βγήκαμε για τα δικά σας λάθη Μα αν απ’ τον καναπέ κοιτάς, ο κόσμος δεν θα μάθει
Ευχαριστούμε για τα δώρα σας σε τούτο τον αγώνα Αγάπη σας ζητήσαμε, και όχι δακρυγόνα Ο Ιησούς μας δίδαξε αγάπη και συμπόνια Αλλά μας καταντήσατε τα άβουλα σας πιόνια Για αυτό σ’ αυτούς δικαίωμα δίνετε να οπλοφορούνε Τις δικές μας τις ζωές στα χέρια τους κρατούνε Λεφτά, εξουσία, δύναμη σας κυριαρχούνε Άραγε στα γεράματα, εσάς θα σας νοιαστούνε; Τον κόσμο μας γεμίσατε με όνειρα και ελπίδες Μα έτσι που καταντήσαμε φοράμε παρωπίδες Μας λέτε να μεγαλώσουμε, στην κοινωνία να δώσουμε Μα αν δεν υπάρχει γη, ποια κοινωνία να σώσουμε;
Εμείς στο δρόμο βγήκαμε για τα δικά σας λάθη Μα αν απ’ τον καναπέ κοιτάς, ο κόσμος δεν θα μάθει
«Δεν φταιτε εσείς, εμείς φταιμε και τα σχολεία μας Κανείς δεν μας είπε για τα δικαιώματα μας Δεν είμαι αναρχικός, μα ούτε κανένας βλάκας Δεν δικαιολογώ μια αστυνόμευση της πλάκας»
«Δεν είμαι κανένας έξυπνος κι εγώ που σου τα λεω Μπορεί από σένα πιο πολύ να φταιω»*
(*οι τελευταίοι στίχοι – στα εισαγωγικά- είναι από το συγκρότημα ‘Στοίχημα’)
Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους σε ώρες κρίσης είναι οι απλουστευμένες γενικεύσεις. Από εδώ οι ‘καλοί’ και από εδώ οι ‘κακοί’. Μακάρι να ήταν έτσι απλά τα πράγματα. Ο χαμός που γίνεται στη Μέση Ανατολή αφορά όλους… Και ίσως τώρα, περισσότερο παρά ποτέ, είναι σημαντικό να στηρίξουμε τις προσπάθειες για εξεύρεση λύσης και από τις δυο πλευρές…
Jewish Voice for Peace joins millions around the world, including the 1,000 Israelis who protested in the streets of Tel Aviv this weekend, in condemning ongoing Israeli attacks on Gaza. We call for an immediate end to attacks on all civilians, whether Palestinian or Israeli.
Israel’s slow strangulation of Gaza through blockade has caused widespread suffering to the 1.5 million people of Gaza due to lack of food, electricity, water treatment supplies and medical equipment. It is a violation of humanitarian law and has been widely condemned around the world.
In resisting this strangulation, Hamas resumed launching rockets and mortars from Gaza into southern Israel, directly targeting civilians, which is also a war crime. Over the years, these poorly made rockets have been responsible for the deaths of 15 Israelis since 2004.
Every country, Israel included, has the right and obligation to protect its citizens. The recent ceasefire between Israel and Hamas in Gaza shows that diplomatic agreements are the best protection for civilian life.
Moreover, massive Israeli air strikes have proven an indiscriminate and brutal weapon. In just two days, the known death toll is close to 300, and the attacks are continuing. By targeting the infrastructure of a poor and densely populated area, Israel has ensured widespread civilian casualties among this already suffering and vulnerable population.
This massive destruction of Palestinian life will not protect the citizens of Israel. It is illegal and immoral and should be condemned in the strongest possible terms. And it threatens to ignite the West Bank and add flames to the other fires burning in the Middle East and beyond for years to come.
The timing of this attack, during the waning days of a US administration that has undertaken a catastrophic policy toward the Middle East and during the run-up to an Israeli election, suggests an opportunistic agenda for short-term political gain at an immense cost in Palestinian lives. In the long run this policy will benefit no-one except those who always profit from war and exploitation. Only a just and lasting peace, achieved through a negotiated agreement, can provide both Palestinians and Israelis the security they want and deserve.
Γέμισε πάλι η οθόνη από τα νέα από τη Γάζα. Σκληρή η τεχνολογία, φέρνει μπρος στα μάτια σου videoκαι ήχο σε χρόνο ρεκόρ. Διαβάζω στο siteμε τις ειδήσεις της ΕΡΤ:
«Κλιμακώνεται δραματικά η βία στη Μέση Ανατολή από τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στη Λωρίδα της Γάζας, που συνεχίζονται για 2η μέρα. Στο πιο αιματηρό 24ωρο των 60χρονων συγκρούσεων στην περιοχή, περισσότεροι από 230 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί και 750 τραυματίστηκαν. Η επιχείρηση θα έχει διάρκεια, τόνισε ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Εχούντ Όλμερτ, ενώ ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το ενδεχόμενο εκτεταμένης χερσαίας επιχείρησης εναντίον της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, κάτι που χαρακτήρισε πιθανό ο υπουργός Αμυνας Έχουντ Μπαράκ. Από την πλευρά της, η Χαμάς απάντησε με την εκτόξευση ρουκετών και ο εξόριστος ηγέτης της Χαλέντ Μεσαάλ κάλεσε τους Παλαιστινίους σε τρίτη Ιντιφάντα. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ απηύθυνε σήμερα έκκληση για τον άμεσο τερματισμό της βίας και κάλεσε τα εμπλεκόμενα μέλη να αναλογιστούν τις σοβαρές ανθρωπιστικές και οικονομικές ανάγκες στη Γάζα….» (όλο το άρθρο εδώ)
Οι Shministim – ηλικίας 16, 17, 18 ετών – είναι μια καινούργια φουρνιά αντιρρησιών συνείδησης του Ισραήλ που παίρνουν θέση. Πιστεύουν οτι υπάρχει η δυνατότητα για ένα καλύτερο μέλλον για τους εαυτούς τους, για τους Ισραηλινούς και τους Παλαιστίνιους, και αρνούνται να καταταγούν στο στρατό του Ισραήλ. Βρίσκονται στη φυλακή, παρ’ όλη την πίεση που δέχονται από τις οικογένειες τους, από φίλους και από την κυβέρνηση του Ισραήλ.
Όσο περισσότεροι και από τις δυο (τρεις, τέσσερις…) πλευρές αρνηθούν τη βία σα λύση, τόσο περισσότερες ελπίδες έχουμε για διάλογο και δημιουργία κοινοτήτων που να χωράνε όλοι (όχι μόνο όσοι μας αρέσουν…)
Το κυρίαρχο συναίσθημα αυτές τις μέρες είναι πόνος. Ανέκφραστος, κι έτσι εύκολα μετατρέπεται σε οργή και αγανάκτηση. Σε μια κουλτούρα μαθημένη να θεωρεί την έκφραση πόνου αδυναμία, και την έκφραση οργής δύναμη.
Το πεδίο μέσα στο οποίο διαδραματίζονται τα γεγονότα, είναι μια ατμόσφαιρα έντασης, οικονομικής ανασφάλειας (καταστροφής για πολλούς), αίσθησης οτι τα πράγματα έχουν οδηγηθεί σε αδιέξοδο.
Ο φόνος του Αλέξη Γρηγορόπουλου ήταν η αφορμή, η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Και όλος ο ανέκφραστος πόνος για τα αδιέξοδα που βιώνει η ελληνική κοινωνία μετατράπηκε σε οργή. Δεν υπάρχει πιο επικίνδυνο πράγμα από το να αγνοήσεις τον πόνο. Γίνεται δηλητήριο και τρωει τα σωθικά. Κι όταν γίνει αυτή η μετατροπή σε αγανάκτηση και οργή, χάνει κάθε ενημερότητα, ψάχνει για εκτόνωση (σε δίκαιους και άδικους), χάνει την ικανότητα να ακούσει, ζητάει εκδίκηση.
Έχουν γραφτεί πολλά αυτές τις μέρες, αναλύσεις, άρθρα, από πολλές οπτικές γωνίες. Μερικές ακόμα θα προσπαθήσω να προσθέσω, αναγνωρίζοντας οτι μέσα σε τόση σύγκρουση και απελπισία, είναι δύσκολο να δει κανείς τη μεγαλύτερη εικόνα.
Οι πρώτες δύο είναι οπτικές που βλέπουν τα δρώμενα σαν μιασυνεχή εναλλαγή ρόλων, που όλοι εκπροσωπούμε σε διαφορετικές στιγμές. Και η τρίτη, αυτή που αντιμετωπίζει κάθε εξωτερική σύγκρουση και σαν αντανάκλαση μιας εσωτερικής.
Οπτική 1η
Αν δει κανείς τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων σαν μια συναλλαγή ρόλων, μπορεί να περιγράψει τους ακόλουθους:
αυτοί που κατηγορούνται για κατάχρηση της ισχύος τους
αυτοί που νιώθουν θύματα της κατάχρησης ισχύος και που νιώθουν περιθωριοποιημένοι
Η ισχύς είναι μια δυναμική στη σχέση που δεν αφορά μόνο την κοινωνική ταυτότητα (κυβέρνηση, αστυνομία, πολίτες, κλπ), αλλά και την ιδιαίτερη δυναμική της κάθε στιγμής. Η κυβέρνηση έχει βρεθεί σε θέση ισχύος, από το γεγονός και μόνο ότι είναι κυβέρνηση και δίνει τις διαταγές. Οι διαδηλωτές έχουν βρεθεί σε θέση ισχύος απέναντι σε αστυνομικούς που είχαν εντολές να μην αντιδράσουν ή απέναντι σε ανθρώπους που δεν μπορούσαν να προστατέψουν τα μαγαζιά τους. Η ισχύς αλλάζει χέρια, ανάλογα με τη στιγμή, ανάλογα με τις περιστάσεις. Οι διαδηλωτές έχουν την ισχύ, τη στιγμή που η παρουσία τους στο κέντρο της Αθήνας, στις γειτονιές και στους δρόμους, διαταράσσει την καθημερινότητα των άλλων (για αυτό άλλωστε και γίνονται οι διαδηλώσεις, για αυτή τη στιγμιαία ανακατανομή ισχύος). Προσοχή: άλλο να συζητά κανείς για ρόλους και δυναμική στην επικοινωνία, και άλλο να παίρνει θέση απέναντι σε έναν φόνο (που ποτέ δεν μπορεί να εξισωθεί με το σπάσιμο μιας τζαμαρίας! Αυτά τα δυο δεν μπορούν να εξισωθούν, δεν είναι το ίδιο πράγμα!)
Νομίζω πως ελάχιστοι από εμάς ξέρουμε πως να διαχειριστούμε την ισχύ. Η θέση ισχύος έχει μερικά χαρακτηριστικά, παρόντα για όποιον βρεθεί σε αυτή τη θέση.
Η θέση ισχύος να είναι εθιστική για αυτόν που την έχει, με την έννοια ότι κάνει τον άνθρωπο να νιώθει καλά για τον εαυτό του και να θέλει κι άλλο. Είναι επίσης τυφλωτική. Όχι μόνο χάνουμε την ενημερότητα μας για τη θέση ισχύος που έχουμε, αλλά και την ενημερότητα για το πως αυτή επηρεάζει τους άλλους. Άνθρωποι που βρίσκονται σε θέση ισχύος συχνά δεν καταλαβαίνουν γιατί οι άλλοι διαμαρτύρονται, ή γιατί υποφέρουν. Νιώθουν τους άλλους ως θύματα, και νιώθουν υπεράνω των προβλημάτων των άλλων. Δεν μπορούν να δουν πως η δική τους συμπεριφορά ισχύος είναι κακοποιητική ή πως συνεισφέρει στη δυσκολία των άλλων ανθρώπων. Από την άλλη πλευρά, σε περιπτώσεις που έχουμε λιγότερη ισχύ ή καθόλου ισχύ, βλέπουμε ξεκάθαρα αυτή τη διαφορά και τις πονετικές επιδράσεις της.
Το να έχει κανείς ισχύ δεν κάνει κάποιον αναγκαστικά “κακό”. Το να είμαστε ενήμεροι της ισχύος μας, μας προστατεύει από το να τη χρησιμοποιούμε με τρόπο που κακοποιεί τους άλλους. Οι άνθρωποι που είναι ενήμεροι της ισχύος τους ξέρουν ότι η ισχύς μεταβιβάζεται, δεν μοιράζεται. Αν είσαι ενήμερος της θέσης ισχύος και εξουσίας που έχεις, τότε θυμάσαι πως είναι να μην έχεις ισχύ και ξέρεις πως η ασυνείδητη ισχύς μπορεί να πονέσει τους άλλους, να τους εξαγριώσει, να τους στερήσει ελευθερία. Όταν δεις τέτοια σινιάλα, θα τα θεωρήσεις σημαντικό καθρέφτισμα για εσένα και δεν θα κοιτάς τον άλλον αφ’ υψηλού, ή δεν θα τα ξεπερνάς ως ασήμαντες αντιδράσεις του άλλου. Η ενημερότητα και ανάληψη ευθύνης για τη θέση ισχύος συνήθως αποκλιμακώνει τις συγκρούσεις.
Οπτική 2η
Σε ένα άλλο επίπεδο, όλοι (κυβέρνηση, αστυνομία, πολίτες) είναι και καταχραστές ισχύος και θύματα κατάχρησης ισχύος από άλλους, καιη σύγκρουση είναι ανάμεσα στην απελπισία και την ελπίδα.
Από τη μια η απελπισία, οτι κάτι μπορεί να αλλάξει. Όλοι είναι ίδιοι, η εξουσία χαλάει τον άνθρωπο, κλπ, κλπ.
Από την άλλη μια διαχρονική αίσθηση ελπίδας, έγνοιας για όλους, πίστη στο μέλλον της Ελληνικής κοινωνίας, στην ικανότητα να μάθει από τα λάθη της και να δημιουργήσει κάτι καινούργιο, που να εμπεριέχει όλες τις φωνές, όλες τις απόψεις, και να δίνει δικαίωμα σε όλους να κάνουν πραγματικότητα τα όνειρα τους.
Ο ρόλος φάντασμα είναι αυτός που θα καταλάβει και την ελπίδα και την απελπισία, αυτος που θα ‘αγκαλιάσουν’ και τα δυο συναισθήματα, και θα ενθαρρύνει δημιουργικότερο διάλογο ανάμεσα στα δύο. Σα να λέμε δηλαδή, ο ρόλος του ‘πρεσβύτερου’ (elder).
Οπτική 3η
Η τρίτη οπτική που λείπει είναι αυτή που βλέπει αυτή την εξωτερική σύγκρουση σαν αντανάκλαση μιας εσωτερικής σύγκρουσης που όλοι κουβαλάμε, και που όλοι οι ρόλοι εκπροσωπούνται.
Πόσες εμπειρίες και πλευρές σου δεν περιθωριοποιείς κάθε μέρα; Πόσα συναισθήματα σου δεν γίνονται πρόσφυγες της καθημερινότητας σου; Πόσες φορές δεν αγνοείς τον πόνο σου, την αντίδραση σου σε κάτι, γιατί δεν ξέρεις να τον εκφράσεις; Πόσες δολοφονίες εσωτερικών εμπειριών δεν γίνονται κάθε μέρα, γιατί δεν ξέρεις πως να εκφραστείς, πως να διεκδικήσεις μια εσωτερική δημοκρατία, έναν εσωτερικό διάλογο; Πόση εσωτερική αστυνόμευση αντέχεις πριν γίνει και η εσωτερική εξέγερση πραγματικότητα;
Χρειαζόμαστε χώρο για διάλογο. Εσωτερικό και εξωτερικό. Μαζί με την κοινωνική δράση, μαζί με της διαδηλώσεις ενάντια στην κατάχρηση εξουσίας (σε όλες της τις μορφές), μαζί με τις μαζώξεις πολιτών στις γειτονιές (που ήδη ξεφύτρωσαν και πολλαπλασιάστηκαν τις τελευταίες μέρες). Διάλογο, για να καταλάβουμε τους εαυτούς μας και τους άλλους καλύτερα. Πριν συνηθίσουμε τον φόβο και την κρίση. Πριν θεωρήσουμε όλον αυτόν τον πόνο γύρω και μέσα μας αναγκαίο –και ανυπέρβλητο- κακό.
Ο διάλογος ευπρόσδεκτος σε αυτό το blog. Όπως και τα σχόλια σου…
Επτά στους δέκα αστυνομικούς που υπηρετούν στην ΕΛ.ΑΣ. ίσως δεν θα έπρεπε να φέρουν όπλο, καταγγέλλουν στελέχη της αλλά και συνδικαλιστές.
Οπως επισημαίνουν, αφενός δεν εκπαιδεύονται όπως προβλέπει ο νόμος και αφετέρου κανείς δεν γνωρίζει την «ψυχική τους κατάσταση», καθώς τα υποχρεωτικά ψυχομετρικά τεστ δεν έχουν γίνει ποτέ συστηματικά λόγω έλλειψης ψυχολόγων αστυνομίας.
Σήμερα, για 50.000 αστυνομικούς σε όλη τη χώρα υπάρχουν μόνο πέντε ψυχολόγοι. Αλλά και αυτοί δεν μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, αφού ποτέ δεν συστάθηκαν οι επιτροπές που θα εξέταζαν την ικανότητα και την επάρκεια των αστυνομικών στη χρήση όπλων.
Αν όλα λειτουργούσαν βάσει των προβλέψεων του νόμου, σήμερα ίσως να ζούσε ο 15χρονος μαθητής. Ο ειδικός φρουρός που πυροβόλησε και σκότωσε τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο θα είχε περάσει μέχρι τώρα δύο φορές από ψυχιατρικό έλεγχο και τότε ίσως όλα να ήταν διαφορετικά….
Όταν πριν από είκοσι σχεδόν χρόνια φόρεσα τη στολή του Έλληνα Αστυνομικού, ένοιωσα περήφανος που θα μου δινόταν η ευκαιρία να κάνω και εγώ κάτι στην κοινωνία. Να προστατέψω τους συμπολίτες μου, να προσφέρω στσυς συνανθρώπους μου, να εξυπηρετήσω όσους ζητούσαν τη βοήθεια μου.
Σ’ αυτά τα χρόνια δε λέω ότι κατάφερα όλα όσα είχα ονειρευτεί σαν νέος. Πολλές οι αντιξοότητες, σε μια χώρα που όλοι θέλουν η Αστυνομία να επιτελεί με αυστηρότητα και στο ακέραιο το καθήκον της, ΑΛΛΑ στους άλλους . Ο καθένας εξαιρεί τον εαυτό του .
Κατάφερα όμως να διατηρήσω κάτι που με περηφάνια θα κληροδοτούσα στα παιδιά μου:την ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ ΜΟΥ. Περπατούσα με το κεφάλι ψηλά.
Όμως μεχρι στις 6-12-2008….
Τη μέρα που συνάντησες μια παρέα παιδιών που ανάμεσα τους ίσως ήταν και ο γιος μου . Ίσως πιο πίσω να ήταν και ο γιος σου . Ναι. Σου αντιμίλησαν. Ενδεχομένως να πέταξαν και μια πέτρα. Ίσως και να σε έβρισαν με τον εφηβικό τους τσαμπουκά. Και συ αντί να τους νουθετήσεις ή έστω να φύγεις βρε αδερφέ, ( μήπως ήταν η πρώτη φορά που σε έβρισαν ή μήπως θα ήταν η τελευταία; ) τράβηξες όπλο. Και πυροβόλησες . Και σκότωσες. Ψυχές, ζωές, όνειρα…
Κι αν το παιδί ήταν οργισμένο, σίγουρα δε φταίει αυτό. Μπορεί να φταίμε εμείς οι γονείς, το εκπαιδευτικό σύστημα που καθιστά τους μαθητές τους ποιο σκληρά εργαζόμενους πολίτες, η διάχυτη μυρωδιά της σαπίλας και της σήψης πσυ απλώνεται στη χώρα και που με αποσμητικά προσπαθούμε να καθαρίσουμε και η επιλεκτική ατιμωρησία αποτελεί πλέον κανόνα…και δεν ξέρω τι άλλο.
Όχι όμως ο κάθε 15χρονος. Τι θα πω στο γιο μου που ντρέπεται να πει πως ο πατέρας του είναι Αστυνομικός ;
ΙΙως θα αντικρίσω τους φίλους του, που με κοιτάζουν πλέον με καχυποψία;
Πως θα πείσω τους συμπολίτες μου να εμπιστεύονται τους Αστυνομικούς και ότι εσύ αποτελείς μια θλιβερή εξαίρεση;
Πως θα γίνω πιστευτός σαν εκφράσω τα συλλυπητήρια μου στην οικογένεια του νεαρού;
Σάββατο απόγευμα στην Πλατεία Συντάγματος. Κόσμος μαζεμένος, αναμμένα κεριά για τον Αλέξη Γρηγορόπουλο. Άντρες των ΜΑΤ παρατεταγμένοι μπροστά στον Άγνωστο Στρατιώτη, και κόσμος πολύς μπροστά τους. Ήρεμα πράγματα, αλλά σουρεαλιστικό το σκηνικό. Ο κόσμος τους μιλάει, άλλοι με διάθεση για κουβέντα και διάλογο, άλλοι με ειρωνεία. Εκείνοι παγωμένοι, κοιτάνε μπροστά, με σχεδόν απλανές βλέμμα. Σαφής η απαγόρευση να έρθουν σε συναλλαγή με τους διαδηλωτές. Άλλωστε, αν ξεκινήσεις κουβέντα, πως μετά θα ρίξεις δακρυγόνα… Οι άντρες των ΜΑΤ, με μάτια κόκκινα (…από την αϋπνία; …από τα ίδια χημικά που εισπνέουν και οι Αθηναίοι τόσες μέρες; …από την ένταση;), πρόσωπα συνοφρυωμένα. Ο κόσμος μπροστά τους σε κίνηση. Άλλοι χαλαροί, κουβεντιάζουν με τους διπλανούς τους, άλλοι τους μιλάνε ειρωνικά. Και κάποιοι τους αγνοούν, κουβεντιάζουν μεταξύ τους. Για το τι είναι σωστό, πως πρέπει να γίνει, τι να αλλάξει. Κάποιοι φωνάζουν ‘πολιτικοί, γουρούνια, δολοφόνοι’. Αναρωτήθηκα αν οι άντρες των ΜΑΤ ανακουφίστηκαν, που έστω για λίγα δευτερόλεπτα δεν ήταν αυτοί ο στόχος.
Σουρεαλιστικό το σκηνικό. Κάτι δεν μου κάθεται καλά, αν όλο αυτό αποδίδεται μόνο στη ‘νεολαία’ και στην ‘αστυνομία’. Σαφώς και πράγματα πρέπει να αλλάξουν. Σαφώς και η νεολαία έχει δικαίωμα στην ευκαιρία να πραγματοποιήσει τα όνειρα της. Σαφώς η αστυνομία χρειάζεται εκπαίδευση (ίσως και λίγη λιγότερη εξουσία!).
[Καθώς γράφω αυτές τις σκέψεις το Twitter έχει γεμίσει μηνύματα για τα δρώμενα στο Σύνταγμα και στα Εξάρχεια.ThirdEye3: Prin ligo xekinisan ta mpaxala, epithesi sto at exarhion. Polus kosmos, problepete hamos simera (apo eyewitness) #griots]
Πάλι χαμός θα γίνει… Αύριο λοιπόν θα ακούσουμε, θα διαβάσουμε, θα διαφωνήσουμε, θα συμφωνήσουμε, θα κουβεντιάσουμε. Αλλά μην ξεχνάμε, με τον ίδιο τρόπο που ο ειδικός φρουρός έκανε κατάχρηση ισχύος που δεν ήταν σε θέση να διαχειριστεί -ποια πολιτεία, ποια κοινωνία δίνει όπλα σε ανθρώπους που δεν ξέρουν πότε να (μην) τα χρησιμοποιούν; – και δολοφονήθηκε ένα παλικαράκι άκαρδα και άδικα, με τον ίδιο τρόπο κι εμείς αποδίδουμε ισχύ σε κάθε εφοριακό, γιατρό, βουλευτή, σε κάθε ‘δόντι’, ‘μέσο’, ‘κονέ’ (ποτέ δεν μου άρεσε αυτή η λέξη), για να μας βολέψει, να μας βοηθήσει, να μας ξελασπώσει, να μας σώσει. Κι εμείς δίνουμε ισχύ σε ανθρώπους που δεν ξέρουν να τη χρησιμοποιούν. Χάνουμε τη δική μας ισχύ, τη δική μας ικανότητα, κυρίως μέσα από την απελπισία οτι μόνοι μας, με την αξία μας, ή απλά με το δικαίωμα μας, δεν μπορούμε να καταφέρουμε τίποτα.
Οι νέοι (και όχι μόνο) που μαζεύονται στις πορείες, διαμαρτυρίες, συγκεντρώσεις, είναι αληθινά πρόσωπα, με τη δική τους ζωή και τη δική τους προσωπική ευθύνη. Το ίδιο και ο κάθε ειδικός φρουρός ή άνδρας των ΜΑΤ (και λοιπών της Ελληνικής Αστυνομίας). Ταυτόχρονα είναι και ρόλοι. Είναι κοινωνικοί ρόλοι που εκφράζουν μια σύγκρουση πολύ βαθύτερη και διαχρονική από τα γεγονότα των τελευταίων ημερών.
Μην τους αφήνεις μόνους να κουβαλάνε την ευθύνη για τη δική σου ζωή… Πάρε θέση. Ανάλαβε την ευθύνη σου. Δες πως εσύ μέσα από τις πράξεις ή την απραξία σου συμβάλεις σε όλο αυτό. Κάνε κάτι. Οι διαμαρτυρίες και οι συγκεντρώσεις είναι σημαντικές, αλλά δεν αρκούν. Δες τη δική σου ισχύ, τη δική σου εξουσία. Σαν γονιός, σαν σύντροφος, σα φίλος/φίλη, σαν γείτονας, σαν επαγγελματίας, σαν πολίτης, σαν κοινωνικό ον. Πως τη χρησιμοποιείς; Την αξιοποιείς ή απλά την εκμεταλλεύεσαι; Αναγνωρίζεις τη διαφορά ανάμεσα στα δύο. Νιώθεις ταπεινότητα για την ισχύ σου ή της αναθέτεις μόνο το ρόλο της εύκολης λύσης σε προσωπικά σου αδιέξοδα;
«Τα παιδιά μας δεν είναι εξαγριωμένα χωρίς λόγο. Τα παιδιά μας δεν αμφισβητούν την αλήθεια, αλλά την προδοσία της», υπογραμμίζει ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος σε άρθρο του – παρέμβαση υπέρ των νέων. Στο άρθρο του στην εφημερίδα «ο Κόσμος του Επενδυτή» ο Αρχιεπίσκοπος μεταξύ άλλων, επισημαίνει πως «το σύνολο σχεδόν της νέας γενιάς δεν είναι εναντίον των αρχών, των αξιών και των ιδανικών που ενέπνευσαν και έθρεψαν το γένος μας, αλλά εναντίον όλων ημών που τους τα διδάσκουμε και συγχρόνως τα προδίδουμε ανερυθρίαστα και ασύστολα».
«Τα παιδιά μας δεν αμφισβητούν την αλήθεια, αλλά την προδοσία της», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά. Πίσω από τη νεανική εξέγερση ο Αρχιεπίσκοπος διαβλέπει την οικονομική κρίση και τα αξιέξοδα που προκαλεί: «Πώς να ζητήσουμε κατανόηση και θυσίες από τον λαό μας όταν οι εσαεί προτεινόμενες επί δεκαετίες λύσεις επαναλαμβάνουν κυνικά σενάρια μονόπλευρης λιτότητας; Όταν οι περιορισμοί και οι θυσίες επιβάλλονται μονομερώς, εξαιρώντας προκλητικά εκείνους προς τους οποίους θα έπρεπε καταρχήν να απαιτηθεί η συνεισφορά τους στην υπέρβαση της κρίσης;» διερωτάται.
Ας μη την χάσουμε και αυτή την ευκαιρία… του Γιώργου Μόσχου, Βοηθού Συνήγορου του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού
11.12.08
Τον φετινό Δεκέμβρη οι «Παγκόσμιες Ημέρες» του Παιδιού και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επισκιάστηκαν από την έκφρασης της νεανικής οργής και αγανάκτησης, με αφορμή την δολοφονία του εφήβου από την αστυνομία, στην καρδιά της Αθήνας. Τα γεγονότα και οι εικόνες που ξετυλίχθηκαν μπροστά μας τις τελευταίες ημέρες άγγιξαν αναντίρρητα και την καρδιά του καθενός μας. Και όσο αυτή χτυπά ακόμη με ένταση μέσα μας, όσο ο ξεσηκωμός των νέων παιδιών είναι αισθητός και ορατός, έχουμε ένα λόγο παραπάνω να σταθούμε, εμείς οι ενήλικοι, με περισυλλογή και αυτοκριτική απέναντι στις ευθύνες μας απέναντι στα Παιδιά και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα της εποχής μας.
Ειλικρινά, σήμερα νοιώθω την ανάγκη της απολογίας απέναντι στους νέους που ξεχύθηκαν στους δρόμους, για όσα ως κοινωνία αλλά και ως πρόσωπα δεν κάναμε σωστά για τα παιδιά μας. Προβληματίζομαι για το πως θα βρεθούμε στο πλάι τους, πως θα επεξεργαστούμε μαζί τους τα συγκλονιστικά βιώματα αυτών των ημερών και πως θα κινήσουμε για το επόμενο βήμα, παίρνοντας τα μαθήματα που μας δίνουν οι σημερινές περιστάσεις.
Μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με υποσχέσεις και διαβεβαιώσεις, ότι τα φροντίζουμε και τα ετοιμάζουμε για μια υπεύθυνη ενήλικη ζωή. Από την μια στιγμή στην άλλη όμως τα κάνουμε να νοιώθουν την προδοσία και την αναντιστοιχία λόγων και πραγματικότητας. Τους διδάσκουμε την έννοια του δικαίου, σε μια κοινωνία που το δίκαιο δεν παράγεται από κοινωνικές συναινέσεις, αλλά επιβάλλεται από τους ισχυρούς, με τα δικά τους μέτρα και μέσα. Τους μιλάμε για την αξία της παιδείας και της αναζήτησης της γνώσης, και τους εναποθέτουμε σε ένα απρόσωπο εκπαιδευτικό σύστημα που βασίζεται στους βαθμούς και τις επιδόσεις. Τους μιλάμε για την ποιότητα των ανθρωπίνων σχέσεων και, μη διαθέτοντας εμείς οι ίδιοι τον χρόνο και τον τρόπο να τα προσεγγίσουμε, τα αφήνουμε να βρούνε μόνα τους την άκρη. Τα πρότυπα που τους παραδίδουμε με το παράδειγμά μας, αλλά και, μέσα από τα μέσα ενημέρωσης, τα πρότυπα της κοινωνίας μας, είναι αυτά που βάζουν πάνω από τις ανθρώπινες σχέσεις και τις αξίες, την ύλη, το κέρδος, και τη δόξα, με οποιοδήποτε τίμημα και αν κατακτώνται. Τους μιλάμε για την προστασία από την βία και την κακοποίηση και τα αφήνουμε να μεγαλώνουν μέσα στην οικογενειακή βία (λεκτική ή σωματική) χωρίς πραγματική συμπαράσταση και βοήθεια για να ανταπεξέλθουν σε αυτήν. Επιτρέπουμε μάλιστα να γίνει η βία καθημερινό τους θέαμα και βίωμα που ανεβάζει την αδρεναλίνη, μέσα από την τηλεόραση ή τα γήπεδα, μέσα από τους τρόπους που ασκείται η πολιτική ή με αυτούς που λύνουμε τις διαφορές μας. Τους μιλάμε για την κοινωνική ειρήνη, και την ίδια στιγμή αφήνουμε τους φύλακες της τάξης να τους συμπεριφέρονται βάναυσα και να χρησιμοποιούν ανεξέλεγκτα τη βία και τα όπλα τους. Τους λέμε για την αξία του διαλόγου και τους τροφοδοτούμε με άπειρα παραδείγματα έλλειψης επικοινωνίας ή αδιαφορίας για το πώς σκέφτονται. Προτιμάμε να τους διδάσκουμε θεωρίες, παρά να ακούμε με προσοχή την άποψή τους. Τους μιλάμε για την αξία της προσωπικότητας και τους δίνουμε χιλιάδες ερεθίσματα εξευτελισμού της ιδιωτικότητας και της προσωπικής ζωής. Τους λέμε για το δικαίωμα του ελεύθερου χρόνου και της ψυχαγωγίας και τους εγκαταλείπουμε στην διασκέδαση της κατανάλωσης, της επιφανειακής ευδαιμονίας και της εκτόνωσης.
Οικογένειες χωρίς κοινό χρόνο και ατζέντα επικοινωνίας, σχολεία χωρίς περιθώρια συμμετοχής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης, γειτονιές χωρίς εστίες συνάντησης και υποστήριξης στις ανάγκες της παιδικής ηλικίας.
Και το τελικό αποτέλεσμα της αγωγής μας; Πλημμυριζόμαστε από φόβο, γιατί δεν ξέρουμε πώς να διαχειριστούμε τις συνέπειες της κοινωνικής δυσαρμονίας και της προσωπικής μας αδυναμίας, την παιδική άρνηση, τον εφηβικό θυμό, την αμφισβήτηση για τον κόσμο που παραδίδουμε στα παιδιά μας.
Και όμως, μέσα σε όλη αυτή την δυσκολία, μπορεί να χωρέσει η αισιοδοξία.
Η κρίση άλλωστε είναι πάντοτε ευκαιρία. Σήμερα έχουμε μπροστά μας μια μεγάλη κρίση αλλά και στα χέρια μας μια εξαιρετική ευκαιρία και μια πρόκληση. Σήμερα πρέπει με κάθε τρόπο και κάθε προσωπικό κόστος, να έρθουμε κοντύτερα σε αυτή τη νέα γενιά που ξεσηκώνεται. Να ακούσουμε τα νέα παιδιά, να τα καταλάβουμε, να τους δώσουμε χώρο και να τους καλλιεργήσουμε την εμπιστοσύνη –που τους λείπει- ότι πραγματικά ενδιαφερόμαστε για αυτά. Δεν είναι ώρα για ηθικές διδασκαλίες ούτε για λεκτικές προτροπές του τύπου «μη διαδηλώνετε, μην διαμαρτύρεστε έντονα». Ο σεβασμός στον άλλο, ο σεβασμός στον εαυτό μας, ο σεβασμός στις ηθικές αξίες δεν διδάσκεται, αλλά μεταδίδεται, κατακτιέται μέσα από βιώματα και παραδείγματα.
Ας κάνουμε τις τάξεις του σχολείου μας χώρους ελεύθερης επικοινωνίας και ζύμωσης ιδεών. Ας κάνουμε το χώρο του σπιτιού μας σημείο συνάντησης, διαλόγου, προσπάθειας κατανόησης και σύνθεσης αντιλήψεων.
Από όλους εμάς τους μικρούς, τους απλούς πολίτες, τους γονείς, τους επαγγελματίες, τους συντελεστές της κοινοτικής ζωής, θα πρέπει να ξεκινήσει μια ανατροπή. Μια επανάσταση που αφορά τον άνθρωπο και που περιλαμβάνει τα παιδιά ως πρωταγωνιστές, ως υποκείμενα δικαιωμάτων και άξια του έμπρακτου σεβασμού μας. Ο σημερινός μας πόνος, ας μας δυναμώσει για αυτή την πορεία ανατροπής.
“Η σωτηρία της ανθρωπότητας βρίσκεται στα χέρια των δημιουργικά απροσάρμοστων.” Martin Luther King, Jr., Strength to Love, 1963
Με όλα αυτά που γίνονται αυτές τις μέρες, μου ήρθε στο νου αυτή η φράση του MLK, Jr.. Μέσα στην οργή και την αγανάκτηση μου, ψάχνω για αυτό το ‘δημιουργικά’. Μαζί με τις δίκαιες διαδηλώσεις, μαζί με την κατακραυγή ενάντια στη βία, μαζί με την δικαιολογημένη έκρηξη που βλέπω γύρω μου. Ψάχνω απελπισμένα για αυτό το ‘δημιουργικά’. Όχι σα δικαιολογία για να κάτσω στον καναπέ μου και να πω ‘δεν με αφορούν αυτά. Όχι σαν απόρριψη της οργής που εκφράζεται στους δρόμους. Αλλά, μαζί και πέρα από αυτό. Με αίσθηση της προσωπικής ευθύνης, όλων μας, για μια κοινωνία που έμαθε στις απλές εξηγήσεις, στον απλοϊκό διαχωρισμό ‘καλών-κακών’. Μια κοινωνία που μούδιασε το συναίσθημα, αναθέτοντας στους ‘άλλους’ την ευθύνη για τη δική της απελπισία.
