«Kαι όμως είμαστε πλούσιοι!»
της Βασιλικής Κατριβάνου
Δημοσιεύτηκε στο Red NoteBook, 23-4-2012
Σε μια εποχή που αισθανόμαστε κυρίως θύματα, που νιώθουμε ότι η δύναμη βρίσκεται σε εξωτερικούς παράγοντες (κυβέρνηση, τρόικα), που αντιλαμβανόμαστε ότι ο πλούτος είναι στα χέρια λίγων, σε μια εποχή που αναπτύσσεται ο ρατσισμός και ο φασισμός, μπορούμε να πιστέψουμε και να αξιοποιήσουμε το δικό μας κεφάλαιο, που δεν μπορεί να μας το κλέψει κανείς: τη δυνατότητά μας να έχουμε όραμα, τον πλούτο των σχέσεών μας, την αλληλεγγύη, τη συλλογική μας δημιουργία και αγώνα. Ένα κεφάλαιο που προέρχεται από όλες και όλους μας, γυναίκες και άντρες, γκέι και στρέιτ, μετανάστες και αυτόχθονες, που προκύπτει από το μοίρασμα των ιδεών, των θέσεων, των συναισθημάτων, των βιωμάτων, των φόβων και των ελπίδων μας.
Από τη δουλειά μου ως ψυχοθεραπεύτρια γύρω από ζητήματα χειραφέτησης και ενδυνάμωσης, και ως εκπαιδεύτρια σε θέματα επικοινωνίας και επίλυσης συγκρούσεων, όπως και από τη συμμετοχή μου σε διάφορες πολιτικές και κοινωνικές κινηματικές πρωτοβουλίες, καθώς και βιώνοντας και η ίδια την οικονομική και κοινωνική κρίση στην Ελλάδα, μου γεννιόνται καθημερινά κρίσιμα ερωτήματα και προσπαθώ να ανιχνεύσω κάποιες απαντήσεις..
Τι θα μπορούσε να συντελέσει στην ατομική και συλλογική ενδυνάμωση και χειραφέτηση των ανθρώπων, πώς ενισχύουμε διαδικασίες άμεσης δημοκρατίας και πώς διαχειριζόμαστε ζητήματα δύναμης και εξουσίας, τι μας βοηθάει να μάθουμε να σχετιζόμαστε και να δουλεύουμε πάνω τις συγκρούσεις μας; Πώς αντιμετωπίζουμε την κατάθλιψη και την απόγνωση;
Από τα κινήματα των πλατειών και από τις πρωτοβουλίες αλληλεγγύης έμαθα ακόμα μια φορά ότι οι λύσεις δεν έρχονται απέξω, αλλά μέσα από συλλογικές διαδικασίες, όπου οι άνθρωποι αισθάνονται ορατοί και νιώθουν ότι ακούγονται. Οι απαντήσεις δεν θα έρθουν από φωτισμένες ηγεσίες. Οι νέες ηγεσίες μπορούν να ξεπηδήσουν από τη χειραφέτηση της καθεμιάς και του καθένα μας και να είναι συλλογικές.
Οι γυναίκες στην Παλαιστίνη με τις οποίες είχα την ευκαιρία να δουλέψω με έμαθαν ότι ένας λαός χάνει όταν χάνει τη δυνατότητά του να ονειρεύεται. Όταν ρώτησα κάποιες που έχουν χάσει ένα δικό τους άνθρωπο στον πόλεμο ενάντια στην κατοχή και παρ’ όλα αυτά συναντιούνται και δουλεύουν με ισραηλινές γυναίκες που αντίστοιχα έχουν χάσει κάποιο δικό τους, πώς διαχειρίζονται μέσα τους το αίσθημα της αδικίας και της εκδίκησης, μου είπαν: «Θέλουμε να σταματήσουμε τον κύκλο της βίας, όχι γιατί ξεπεράσαμε τον πόνο και το θυμό μας, αλλά γιατί θέλουμε για τα παιδιά μας ένα καλύτερο μέλλον και έτσι πρέπει να κάνουμε κάτι διαφορετικό».
Οι μετανάστες και οι μετανάστριες με τους οποίους δουλεύω αποτελούν για μένα μεγάλη πηγή έμπνευσης και ανθρώπινου πλούτου. Μου έμαθαν ότι στη ζωή έχει σημασία να προσπαθείς, να προσπαθείς ξανά και ξανά! Και οι ανήλικοι μετανάστες μου είπαν: «Kαλά είναι τα λεφτά και τα xρειαζόμαστε πολύ, όμως η καλή ζωή πρέπει να έχει χαρά και αγάπη στις σχέσεις μας».
Η δουλειά με τις Ελληνοκύπριες και τις Τουρκοκύπριες γυναίκες μου έμαθε ότι, όταν ο πολιτικός διάλογος αφήνει χώρο να εκφραστεί το βίωμα, οι προσωπικές ιστορίες και το συναίσθημα, οι άνθρωποι μαλακώνουν και μπορούν να καταλάβουν περισσότερο τη θέση του άλλου και, μέσα από τη διαδικασία αυτή, να αλλάξουν.
Τα παιδιά στα σχολεία μου έμαθαν ότι αυτό που είναι πιο σημαντικό γι’ αυτά και τους δίνει ανάσα είναι να υπάρχει χώρος ανθρώπινης σχέσης με τους καθηγητές τους και να υπάρχουν διαδικασίες στις οποίες να μπορούν να μιλάνε συλλογικά, να είναι ορατά και να μην απαξιώνονται.
Οι δουλειά με τους καθηγητές και τους δασκάλους μου έδειξε πως το πάθος τους για κάτι διαφορετικό στη μικρή κλίμακα της τάξης δημιουργεί χώρο στους μαθητές για να αναπνεύσουν και να σχετιστούν τις δύσκολες τούτες μέρες.
Μ’ όλες αυτές τις εμπειρίες και σκέψεις συλλογίζομαι ότι δεν υπάρχουν πειστικές απαντήσεις διεξόδου από αυτήν την κρίση χωρίς την ενεργό συμμετοχή όλων μας. Ότι τα ερωτήματα είναι ανοιχτά και η καθεμιά και ο καθένας μας έχει να αναμετρηθεί με αυτά, ατομικά και συλλογικά. ‘Οτι ο δρόμος ανοίγει καθώς τον περπατάμε και οι αλλαγές γίνονται και μέσα στην καθημερινή μας συναλλαγή και τις συλλογικές πρωτοβουλίες και δράση. Ζούμε σε δύσκολους, αλλά σημαντικούς και πλούσιους καιρούς.