blog

(η ομάδα προετοιμασίας του φόρουμ σε πλήρη απαρτία – με φυσική παρουσία και e-παρουσία μέσω skype σύνδεσης με Ουτρέχτη, Βαρκελώνη και Χαλκιδική!)

Εχθές, έγινε στην Αθήνα ανοιχτό φόρουμ, με τίτλο ‘Φεύγω ή Μένω;’ Το φόρουμ προετοίμασε ομάδα δεκαέξι εθελοντών και το συντονισμό ανέλαβαν η Λένα Ασλανίδου και η Λίλη Βασιλείου. Συννεφιασμένη μέρα, σιγά-σιγά μαζευτήκαμε και ξεκινήσαμε.

Η κουβέντα τις πρώτες δυο ώρες, έγινε στη μεγάλη ομάδα. Μοιραστήκαμε εμπειρίες και βιώματα που σχετίζονται με το ‘μένω’ και το ‘φεύγω’. Με πόσους τρόπους μένουμε και φεύγουμε, από καταστάσεις, ανθρώπους, τόπους και τρόπους. Υπήρχε μια συγκίνηση στο δωμάτιο, οι άνθρωποι μίλησαν προσωπικά και με τρόπο που άγγιξε πολλούς και πολλές.

Ο διάλογος πολύ-επίπεδος, ανάμεσα σε φωνές που υποστήριζαν το ένα ή το άλλο. Εκφράστηκαν συναισθήματα καθήλωσης, ελπίδας, ενοχής, προδοσίας. Όλα μαζί, δίπλα-δίπλα. Μένω για να παλέψω ή μένω γιατί δεν είμαι αρκετά επαναστάτρια; Φεύγω γιατί ‘την κάνω’ ή για να ακολουθήσω το όραμά μου; Μόνος ο καθένας και η καθεμιά ή μαζί όλοι και όλες; Μπορώ να συγκρουστώ; Σε κρίνω για τις αποφάσεις σου; Πολλά τέτοια ερωτήματα, βρήκαν το χώρο τους στην κουβέντα της μεγάλης ομάδας.

Μετά από περίπου μιάμιση ώρα, χωριστήκαμε σε μικρές ομάδες. Για να δοθεί ευκαιρία σε περισσότερους από εμάς να μιλήσουμε και να μοιραστούμε.

Οι μικρές ομάδες επέστρεψαν στην ολομέλεια του φόρουμ. Οι ίδιες οι μικρές ομάδες συνέθεσαν με τον τρόπο τους, με αυτή την αλληλουχία, τη διεργασία του φόρουμ.

Ανάμεσα σε άλλα, μοιράστηκαν τα εξής:

Επικεντρώσαμε στο πολιτικό, παρά στο συναισθηματικό πεδίο που διέρχεται κάποιος, όταν έχει να αντιμετωπίσει μια κατάσταση ‘φεύγω ή μένω’, είτε είναι στον επαγγελματικό χώρο είτε σε ένα προσωπικό, δηλαδή σε μια σχέση. Γεννήθηκαν συναισθήματα θυμού, ελπίδας, απογοήτευσης. Από την κατάσταση που βρισκόμαστε, από το τι περιμένουμε, από την πολιτική σήμερα, από το ότι περιμένουμε να μας σώσει κάποιος και δεν κάνουμε κάτι εμείς. Από το ότι έχουμε να προχωρήσουμε αυτοσχεδιαστικά, που σημαίνει να κάνουμε και λάθη, που σημαίνει ‘δεν ξέρω τον τρόπο’, κι ευτυχώς που κανείς δεν θα μου τον πει, δεν θα μου τον υπαγορεύσει τον τρόπο.

Ξεκινήσαμε με έναν κύκλο και τον φτάσαμε στο τέλος του σχεδόν. Ίσως να αφήσαμε λίγο κάποιο άνοιγμα. Η συζήτηση στην ομάδα ξεκίνησε με το τι σημαίνει ‘μένω ή φεύγω’. Μπήκε ένα αρχικό ερώτημα. Πολύ σημαντικό κλειδί είναι η διεκδίκηση, για τον καθένα όμως είναι κάτι διαφορετικό. Είναι όλα μέσα μας υπάρχει και η ενοχή μέσα μας, το πιο δύσκολο όμως είναι να χωρέσουν τα πάντα. Να πάμε όμως λίγο παραπέρα, να μην μείνουμε μόνο στο συναίσθημα. Να συνδυάσουμε το θετικό και το αρνητικό καθενός για να έχουμε ένα θετικό αποτέλεσμα. Πάνω στην κουβέντα μπαίνει έντονα το ‘φεύγω’ με την έννοια της δράσης, φεύγουμε από μια κατάσταση για να αλλάξουμε κάτι, μένουμε όμως κοντά στον εαυτό μας και στις αξίες μας. Θα φύγω από εκεί που δεν είμαι ο εαυτός μου, έτσι λοιπόν θα είμαστε ανοιχτοί στην αλλαγή και στη δημιουργία. Ξεκαθαρίζοντας λίγο αυτό, φτάνουμε στο ‘μένω’. Φεύγω και διεκδικώ τώρα που όλα καταρρέουν γύρω μου, διεκδικώ να είμαι καλός στη δουλειά μου, στην οικογένεια μου, στη σχέση μου. Εκεί, ξαφνικά, αναδύθηκε ένα ερώτημα: γιατί δεν βγήκε θυμός σήμερα στη συζήτηση στην ολομέλεια; Ερχεται μια στιγμή που κάνεις αυτό που σου πάει πιο πολύ να κάνεις. Όταν βάζω σε πρώτη θέση το όραμα, αυτό που θέλω για τη ζωή μου, το δίλημμα ‘μένω ή φεύγω’ αποδυναμώνεται. Κατανοώ όμως και τους ανθρώπους που υιοθετούν τη στάση του ‘φεύγω’, υπάρχουν συνθήκες που φεύγει κάποιος. Χρειάζεται ένας απαραίτητος βαθμός συνειδητότητας. Σε κάθε περίπτωση, μπορούμε να δούμε πόσο μπορεί να βοηθήσει στο όραμά μας το ‘μένω ή το φεύγω’. Ας δώσουμε λοιπόν ένα θετικό πρόσημο στο ‘μένω’ και στο ‘φεύγω’, ό,τι κι αν επιλέξουμε.

Είναι πολύ σημαντικό, από το απόθεμα που έχω (δεν μπορώ να αιτιολογήσω γιατί το έχω) να δώσω έστω και κάτι για να μου φύγουν οι ενοχές μου. Δηλαδή δεν υπάρχει ενοχή όταν μπορώ έστω και στο ελάχιστο να δώσω από ένα απόθεμα που, δεν μπορώ να εξηγήσω από που το έχω αλλά, το έχω. Οι ενοχές είναι ένα συναίσθημα που δεν βοηθάει και ακριβώς τότε είναι που αν κάνουμε κάτι θα φύγουμε (από τις ενοχές;). Δεν είναι ‘μένω ή φεύγω’ αλλά το πως αυτά τα δύο συνδέονται και είναι το ένα μέσα στο άλλο.

Μπορείς να δώσεις ένα πλούτο που δεν έχει να κάνει με χρήματα.

Αυτό από το οποίο δεν θέλω να φύγω, είναι το συναίσθημα. Θέλω να φύγω όταν, με έναν τρόπο, φεύγει το συναίσθημα. Άκουσα μια ομάδα να λέει, να πάμε παραπέρα, να μην μείνουμε μόνο στο συναίσθημα. Γιατί, είναι κακό να μένουμε μόνο στο συναίσθημα; Για μένα αυτό είναι το ριζοσπαστικό, το να αντέχουμε να μένουμε στο συναίσθημα.

Να μην εναποθέσουμε το βάρος της συζήτησης μονόπλευρα. Της φυγής – του μένω ή φεύγω – μόνο στην Ελλάδα, πολιτικά ή να το περιορίσουμε. Προσπαθήσαμε λίγο να το ανοίξουμε και να το δούμε φεύγω ή μένω σε κάποιες δύσκολες καταστάσεις στη ζωή μου, φεύγω ή μένω γενικά στη ζωή μου. Μιλήσαμε για το συναισθηματικό κομμάτι, αυτό είναι που μας δυσκολεύει περισσότερο όταν θέλουμε να πάρουμε μια τέτοια απόφαση. Καταλήξαμε να μην βάλουμε το ‘ή’ το διαζευκτικό ‘φεύγω ή μένω;’. Δεν θέλαμε να το κάνουμε τόσο απόλυτο. Αυτό στο οποίο καταλήξαμε είναι ότι δεν θα πρέπει δημιουργούμε ενοχές, ούτε αυτοί που μένουν ούτε αυτοί που φεύγουν, με καμία έννοια. Ο καθένας προσπαθεί να ζυγίζει τις καταστάσεις και να παίρνει κάποιες αποφάσεις, να κάνει επιλογές στη ζωή του. Να προσπαθούμε να δείχνουμε κατανόηση, γιατί είναι και θέμα χαρακτήρων, είναι και θέμα καταστάσεων. Υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν μια απόφαση, δεν είναι τόσο απλό και δεν είναι τόσο εύκολο για τον καθένα μας. Σε αυτό καταλήξαμε: ότι δεν χρειάζεται να δημιουργούμε ενοχές ο ένας στον άλλον, αλλά να ελαφρύνουμε τις καταστάσεις.

Ταυτόχρονα να υπάρχει και χώρος για να συγκρουστούμε, γιατί παρατηρώ ότι υπάρχει μια τάση να είμαστε πολιτικά ορθοί.Να υπάρχει χώρος για να βγαίνει και η ένταση, γιατί κάποια στιγμή θέλω ευθέως να σε κατηγορήσω για κάτι. Αυτόν που ακούω που μου λέει ‘μην το κάνεις, γιατί αν το κάνεις γίνεσαι ίδιος’. Και μετά πιάνω τον εαυτό μου να προβοκάρει συνέχεια, λέει κάποιος κάτι και … τους κράζω όλους… και νομίζω ότι εκεί είναι η δυσκολία μου, να πω ευθέως ‘αυτό που λες… χάλια!’ και πάω να δω την άλλη πλευρά. Αλλά μερικές φορές δεν μπορώ να δω την άλλη πλευρά. Ούτε κατά διάνοια!

Χώρος και για τη σύγκρουση και για τη διαφορά. Για να γίνει αυτό, για να γίνει η σύγκρουση, με ασφάλεια, ίσως χρειάζεται πρώτα να συνδεθούμε και να συγκινηθούμε όλοι μαζί. Το λέω αυτό, γιατί έχει ενοχοποιηθεί η σύγκρουση. Βλέπεις βια παντού έξω, είναι βια το να βλέπεις ειδήσεις, έχουμε φάει πολλή βία στο δρόμο με τα ΜΑΤ, με ο,τιδήποτε. Ίσως χρειάζεται, για να μπορέσουμε να ανεβάσουμε την ένταση μεταξύ μας, να το ξανά-διαπραγματευτούμε αυτό ή να χρειαζόμαστε ένα χώρο να συνδεθούμε να συγκινηθούμε και μετά να συγκρουστούμε. Εμάς, στη μικρή ομάδα, βγήκε η σύγκρουση και η ένταση μεταξύ των διαφορετικών φωνών, αλλά νιώθω ότι υπήρχε ανάγκη πρώτα να δακρύσουμε και να συγκινηθούμε όλοι μαζί για να δημιουργηθεί ο χώρος για τη σύγκρουση.

Η σύγκρουση που βγήκε, το δικό μου βήμα, δεν θέλω να πω ότι ήταν το γενικό, ήταν αυτό που έφερε ζωή, είχε πάρα πολύ ενέργεια. Και ξύπνησε…. δουλεύαμε τον ‘καναπέ’, μια κατηγόρια ότι ‘κάθεσαι στον καναπέ σου και δεν σηκώνεσαι, πρέπει να βγεις στο δρόμο ή να αγωνιστείς ή να έχεις όραμα’ και ‘χέσε με που κάθεσαι στον καναπέ σου…’. Ο καναπές, είναι μια εμπειρία που έχει πολλά πράγματα μέσα αυτό…. Έχει ‘δεν θέλω…’, ‘δεν αντέχω’…, προστασία…. Αυτό, πήγε πέρα από το επίπεδο περιεχομένου, πήγε σε ένα λίγο συναισθηματικά επίπεδο. Μοίρασμα, το οποίο όμως είχε και συναίσθημα. Ήταν ήσυχο, όταν βγήκε όμως η σύγκρουση, είχε και ενέργεια. Υπάρχει μια ενέργεια από κάτω που είναι λίγο δεσμευμένη από το σοκ που έχουμε πάθει με τη συνεχή σύγκρουση απ έξω και δεν την αντέχουμε. Οπότε, εγώ σκεφτόμουν, πως γίνεται πραγματικά να έχεις τη σύγκρουση που έχει σχέση και έχει και δύναμη αλλά με έναν τρόπο που δεν είναι κακοποιητικός.

Είμαι μόνος, γιατί; Θέλω να είμαι μαζί με άλλους, γιατί; Ήταν ενδιαφέρον για μένα ότι και στη μια περίπτωση και στην άλλη υπήρχε κομμάτι ενοχής και θυμού, και από αυτούς που λέγαν ότι ‘μαζί μπορούμε’. Έλεγαν οι άλλοι, ‘μα γιατί να είμαι μαζί;’ και από τους άλλους που λέγαν ‘μόνος μου θα το πάω όσο μπορώ γιατί με έχετε προδώσει, πληγώσει, απογοητεύει…’. Μου βγήκε για πρώτη φορά ένα πράγμα που δεν το έχω ξανασκεφτει: έχω βαρεθεί αυτό που λέμε, το να πάρουμε και τους άλλους μαζί. Ένα κομμάτι ενοχής γιατί δεν τα καταφέρνουμε, να είμαστε πιο πολοί μαζί; Γιατί δεν τα καταφέρνουμε να είναι μαζί μας και αυτός που είναι φοβισμένος, απογοητευμένος, κουρασμένος; Συνειδητοποίησα σήμερα ότι με έχει κουράσει αυτό το πράγμα, μου είναι ένα βάρος αυτό το ‘γιατί δεν ήρθαν μαζί μου και οι άλλοι’;

Υπήρχε πάρα πολύ αυτό το ‘μόνος και μαζί’. Σκέφτηκα τη δική μου ζωή, την προσωπική και την επαγγελματική και σκέφτηκα ότι κάποιες στιγμές μπορεί να είσαι μαζί και κάποιες στιγμές μόνος, κι αυτό να μην είναι σε φάση διλήμματος, αλλά σε φάση μιας συνέχειας και αυτό να είναι και κάπως ρευστό. Εκεί που κατέληξα είναι ότι δεν χρειάζεται να φοβόμαστε τόσο πολύ τη ρευστότητα, να είμαστε και μαζί και μόνοι. Όταν μπαίνει το δίλημμα γίνεται πάρα πολύ δύσκολο. Κάποιες φορές μπορεί να χρειάζεται να είμαστε μόνοι μας στον καναπέ μας, κάποιες φορές μαζί με τους άλλους να κάνουμε αγώνες, σε διάφορες διαστάσεις. Ανάγκη να υπάρχει χώρος για την ανάγκη του καθενός, χωρίς να υπάρχει ένας τρόπος και ένα πρέπει, ένας τρόπος που είναι σωστός για όλους.

Αυτό που καταλήγουμε, το λέει το τραγούδι… ‘και μαζί και μόνος, ίδιος είναι ο πόνος’ ;-)

Βουτήξαμε σε ένα θέμα που ήταν δύσκολο, μιλήσαμε για τον θάνατο, το ‘φεύγω ή μένω’ σε σχέση με τον θάνατο, είτε των άλλων, είτε των ανθρώπων που δεν έχουν, που κινδυνεύουν, είτε ενός άλλου είδους θάνατου, προσωπικού, αξιών, τρόπου ζωής. Το πως σταμάτησε η ομάδα ήταν ενδιαφέρον. Δεν κουβεντιάσαμε αν λήξαμε, δεν συμφωνήσαμε αν θέλουμε να μοιραστούμε κάτι με την μεγάλη ομάδα. Κάποια στιγμή ένας-ένας άρχισε να φεύγει και βρεθήκαμε όλοι μέσα, ήταν ένας άλλος τρόπος.

Η ελευθερία ο καθένας ακολούθησε τον εαυτό του.

Συμφωνήσαμε στη μεγάλη διαφορετικότητα, να βλέπουμε τα πράγματα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και ως προς τους δύο ρόλους ‘φεύγω-μένω’, αναφερθήκαμε στο πόσο ο ρόλος ‘φεύγω’ έχει ανάγκη το ρόλο ‘μένω’, γιατί υπάρχει κάποια σταθερή και όταν γυρίσει θα ξέρει που θα είναι!

Κουβέντες ανοίγουνε, δεν κλείνουνε…. και συνέχειες.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ από όλη την ομάδα προετοιμασίας του ανοιχτού φόρουμ για τον καθέναν και την καθεμιά που ήρθε χθες, να μοιραστεί, να αφουγκραστεί, να συν-δημιουργήσει.

Η ομάδα εθελοντών που οργάνωσε αυτό το φόρουμ αποτελείται από τους/τις: Λίλη Βασιλείου, Λένα Ασλανίδου, Αλεξάνδρα Βασιλείου, Εύη Μακαντάση, Χριστίνα Αναστούλη, Ελένη Χουβαρδά, Σωτηρία Παπαλουκά, Άννη Βασιλείου, Νόπη Κεχάογλου, Χρυσή Βιδαλάκη, Κατερίνα Κουνή, Απόστολο Σαμπαζιώτη, Γρηγόρη Βέλλιο, Αντιγόνη Αυγερινού, Ειρήνη Μανταλενάκη, Αγγελική Σηφάκη. Να είστε καλά όλοι!

Ευχαριστούμε τη Γιάννα και το Art Garage για τη φιλοξενία και το μάγο του ήχου Ηρακλή, για την άψογη λειτουργία της μικροφωνικής!

Ένα κλικ εδώ για φωτογραφίες από την ομάδα προετοιμασίας και από το φόρουμ.