Δεν ξέρω αν η επίγνωση της σκιάς είναι η καλύτερη πολιτική, κοινωνική και πνευματική δουλειά που μπορούμε να κάνουμε, αλλά σίγουρα τη θεωρώ απαραίτητη προϋπόθεση για βιώσιμες λύσεις!
Μια επιστολή του C.G. Jung από το 1937, που γράφει για τη σκιά (shadow) και τη δική του κατανόηση για αυτήν. Με το Worldwork στην Ελλάδα σε λίγους μήνες, αποκτά ιδιαίτερη σημασία κι αυτός ο τρόπος αντίληψης των πραγμάτων!
Πηγή: Letters of C. G. Jung: Volume I, 1906-1950
Προς: P.W. Martin
20 Αυγούστου, 1937
Αγαπητέ κύριε Martin,
Λυπάμαι που έχω αφήσει την επιστολή σας αναπάντητη, αλλά ήμουν τόσο απασχολημένος που δεν μπορούσα να βρω τον απαραίτητο χρόνο για να απαντήσω στην ερώτησή σας σωστά. Είναι ένα πολύ δύσκολο και σημαντικό ερώτημα, αυτό που καλείτε την τεχνική με την οποία μπορεί κανείς να αντιμετωπίσει τη σκιά.
Για την ακρίβεια, δεν υπάρχει καμία τεχνική, καθόσον τεχνική σημαίνει ότι υπάρχει ένας γνωστός και πιθανά συνταγογραφούμενος τρόπος να αντιμετωπιστεί μια συγκεκριμένη δυσκολία ή πρόκληση. Είναι μάλλον μια αντιμετώπιση ανάλογη με τη διπλωματία ή την πολιτική ικανότητα.
Για παράδειγμα, δεν υπάρχει μια ιδιαίτερη τεχνική που θα μας βοηθήσουν να φέρουμε σε συμβιβασμό δυο πολιτικά κόμματα που αντιτίθεται το ένα στο άλλο. Μπορεί να είναι θέμα καλής θέλησης, διπλωματικής πονηριάς, εμφυλίου πολέμου ή οτιδήποτε άλλου. Αν μπορεί κανείς να μιλήσει για μια τεχνική, συνίσταται αποκλειστικά σε μια στάση.
Πρώτα απ ‘όλα πρέπει κανείς να αποδεχθεί και να λάβει σοβαρά υπόψη την ύπαρξη της σκιάς. Δεύτερον, είναι απαραίτητο να ενημερωθεί σχετικά με τις ιδιότητες και τις προθέσεις της. Τρίτον, θα είναι αναπόφευκτες μακρές και δύσκολες διαπραγματεύσεις.
Κανείς δεν μπορεί να ξέρει ποια θα είναι η τελική έκβαση αυτών των διαπραγματεύσεων. Ξέρει μόνο ότι μέσα από προσεκτική συνεργασία, το ίδιο το πρόβλημα γίνεται αλλάξει. Πολύ συχνά, ορισμένες φαινομενικά αδιανόητες προθέσεις της σκιάς είναι απλά απειλές που οφείλονται σε μια απροθυμία από την πλευρά του εγώ να εισέλθει σε μια σοβαρή εξέταση της σκιάς.
Αυτές οι απειλές μειώνονται συνήθως όταν κάποιος σχετιστεί μαζί τους με σοβαρότητα. Τα ζεύγη αντιθέτων έχουν μια φυσική τάση να συναντηθούν στη μεσαία γραμμή, αλλά η μεσαία γραμμή δεν είναι ποτέ ένας συμβιβασμός που προκύπτει από γνωστικές διεργασίες και που μπορεί να επιβληθεί στις αντιτιθέμενες δυνάμεις. Είναι μάλλον το αποτέλεσμα της σύγκρουσης που πρέπει να υποφέρει κανείς.
Τέτοιες συγκρούσεις δεν επιλύονται με ένα έξυπνο τέχνασμα ή με μια έξυπνη εφεύρεση, αλλά αντέχοντας τες. Για την ακρίβεια χρειάζεται να θερμάνεις τέτοιες συγκρούσεις, μέχρι να μαίνονται σε πλήρη εξέλιξη, έτσι ώστε τα αντίθετα σιγά-σιγά να λιώσουν μαζί. Είναι ένα είδος αλχημιστικής διαδικασίας και όχι μια ορθολογική επιλογή και απόφαση. Ο πόνος είναι ένα απαραίτητο μέρος της. Κάθε πραγματική λύση είναι εφικτή μόνο με έντονο πόνο.
Ο πόνος δείχνει το βαθμό στον οποίο είμαστε αφόρητοι για τους εαυτούς μας. “Συμφώνησε με τον εχθρό!” μέσα και έξω! Αυτό είναι το πρόβλημα! Η εν λόγω συμφωνία θα πρέπει να παραβιάζει τον εαυτό σας τόσο λίγο, όσο και τον εχθρό σου. Ομολογώ ότι δεν είναι εύκολο να βρει κανείς τη σωστή φόρμουλα, αλλά αν το βρείτε έχετε βρει το όλον μέσα σας και αυτό, νομίζω, είναι το νόημα της ανθρώπινης ζωής.
C.G. Jung ~ Carl Jung, Letters Vol. Ι, σελίδες 233-235