Δράσεις στην κοινότητα
Το Processwork συναντάει το θέατρο Playback
Τι είναι το θέατρο Playback
Το Playback ιδρύθηκε στην Νέα Υόρκη από τους Jonathan Fox και Jo Salas το 1975. Είναι είδος αυτοσχεδιαστικού θεάτρου στο οποίο το κοινό ή τα μέλη μίας συγκεκριμένης ομάδας αφηγούνται προσωπικές ιστορίες και τις βλέπουν να αναπαρίστανται επί τόπου. Η θεατρική φόρμα όπως αναπτύχθηκε από τους Fox και Salas χρησιμοποιεί στοιχεία αυτοσχεδιαστικού θεάτρου, αφήγησης και ψυχοδράματος. Η αναπαράσταση γίνεται μέσα από σκηνές ελεύθερου αυτοσχεδιασμού.
Στην ιδανική μορφή του Playback, oι ηθοποιοί επιλέγουν μη ρεαλιστική αναπαράσταση για να αποδώσουν το νόημα της ιστορίας, χρησιμοποιώντας το σώμα, τη φωνή, το τραγούδι, το ρυθμό και λιγοστά αντικείμενα. Συχνά, οι συντελεστές μιας ομάδας playback εξειδικεύονται σε συγκεκριμένους ρόλους όπως του συντονιστή, του ηθοποιού ή του μουσικού. Οι ηθοποιοί δημιουργούν τις παραστάσεις τους δίχως κείμενο ή παρτιτούρα. Ακολουθώντας τις αρχές του Playback, οι συντελεστές της ομάδας δεν συνεννοούνται μεταξύ τους πριν την αναπαράσταση της ιστορίας που μόλις ακούστηκε. Αντ' αυτού εκπαιδεύονται στο να εμπιστεύονται την από κοινού κατανόηση της ιστορίας και να αντιδρούν αυθόρμητα στις ατάκες των συμπαικτών τους.
Ο ρόλος του/της συντονιστή/στριας είναι να καθοδηγήσει τον αφηγητή να εμβαθύνει στη δική του ιστορία, αποκαλύπτοντας την ουσία της και το λόγο για τον οποίο επέλεξε να την μοιραστεί. Παράλληλα είναι εκείνος/νη που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο οι ηθοποιοί θα αναπαραστήσουν την ιστορία, επιλέγοντας τη φόρμα και το είδος του αυτοσχεδιασμού.
Το θέατρο Playback εκτός από τις παραστάσεις για το ευρύ κοινό παίζεται και σε σχολεία, κέντρα ψυχικής υγείας, συνέδρια κάθε είδους, κολέγια, πανεπιστήμια, σωφρονιστικά ιδρύματα, κέντρα απεξάρτησης κ.α. Επίσης έχει χρησιμοποιηθεί σε πλαίσια που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δικαιοσύνη, τους μετανάστες, τους πρόσφυγες, τη θεραπεία τραύματος, την κλιματική αλλαγή κ.α.
Το θέατρο Playback είναι ένα forum ανταλλαγής και διερεύνησης της ανθρώπινης εμπειρίας. Παρότι δεν θεωρείται θεραπευτική τεχνική συχνά χρησιμοποιείται από εκπαιδευμένους θεραπευτές ως εργαλείο επίγνωσης, κάθαρσης, σύνδεσης, και προσωπικής έκφρασης των θεραπευόμενών τους.
Τι είναι το Processwork
Το Processwork είναι μια καινοτόμος προσέγγιση ατομικής και συλλογικής αλλαγής που ενώνει την ψυχολογία, τη δυναμική ομάδας και τη δημιουργική έκφραση. Αναπτύχθηκε από τον Arnold Mindell τη δεκαετία του 1970. Ο Mindell ξεκίνησε να ερευνά την ασθένεια ως μια έκφραση με νόημα του ασυνείδητου νου. Ανακάλυψε ότι το ασυνείδητο εμφανίζεται όχι μόνο στα νυχτερινά όνειρα αλλά επίσης στα σωματικά συμπτώματα, τις δυσκολίες των σχέσεων, τις εξαρτήσεις και τις κοινωνικές εντάσεις. Χρησιμοποιώντας έννοιες από την φυσική καθώς επίσης και από τις αρχές του Ταοϊσμού, το σαμανισμό, το Ζεν Βουδισμό και την επιστήμη της επικοινωνίας, ο Mindell ανέπτυξε την ιδέα της ονειρικής διεργασίας ως μιας συνεπούς και με νόημα ροής της εμπειρίας που βρίσκεται πίσω από τα γεγονότα της ζωής.
Το Processwork αρχικά εφαρμόστηκε στη δουλειά με άτομα και συμπεριλάμβανε τα όνειρα, την σωματική δουλειά και την δουλειά με μεταβεβλημένες και ακραίες καταστάσεις συνείδησης. Αργότερα όταν ανακαλύφθηκε το πως το 'πεδίο των ονείρων, το ονειρικό πεδίο' δομεί την επικοινωνία και την δυναμική των συστημάτων, η δουλειά αυτή εφαρμόστηκε στη δουλειά με σχέσεις και με οικογένειες και τελικά στη δουλειά με μεγάλες ομάδες και οργανισμούς και στην διαπραγμάτευση κοινωνικών και πολιτικών θεμάτων, την επίλυση συγκρούσεων, την πρόληψη της βίας και το χτίσιμο των κοινοτήτων.
Οι μέθοδοι υποστηρίζουν την επίγνωση ενός δημιουργικού πεδίου που προηγείται και μας διαμορφώνει και αρχικά γίνεται αντιληπτό μέσα από αισθαντικές και λεπτοφυείς αισθήσεις, μέσα από σινιάλα και παρορμήσεις, την ακούσια επικοινωνία, τα όνειρα, τα συμπτώματα, καθώς και με τις εντάσεις, τις συγκρούσεις και την δημιουργικότητα που υπάρχουν μέσα στους οργανισμούς και τις κοινότητες. Έχει εφαρμογές στα πεδία της ψυχοθεραπείας, στη δουλειά στην ανάπτυξη οργανισμών, στο χτίσιμο πολύ-πολιτισμικών κοινοτήτων, στην επίλυση συγκρούσεων και στις τέχνες.
Τα τελευταία τριάντα χρόνια έρευνας και εφαρμογών το Processwork περιγράφεται πια περισσότερο ως 'πρακτική επίγνωσης' καθώς οι μέθοδοι του εφαρμόζονται σε ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων, δίνοντας έμφαση στην επίγνωση, του ατόμου και του πεδίου, παρά σε μια οποιαδήποτε συγκεκριμένη παρέμβαση.
To Processwork συναντά το θέατρο Playback
Το 2013 σε συνεργασία με τη Βέρα Λάρδη, θεατρολόγο και ηθοποιό, ξεκινήσαμε ένα πειραματισμό συνδυάζοντας τις προσεγγίσεις του θεάτρου Playback και του Processwork, κάνοντας μια απόπειρα να εξερευνήσουμε τον συνδυασμό των δύο προσεγγίσεων και το πως η μια μπορεί να εμπλουτίσει την άλλη.
Εστιάσαμε και εμβαθύναμε σε θέματα που αφορούν στο άτομο, στις σχέσεις και στην κοινότητα, αποδίδοντας τα, στη συνέχεια, με τη μορφή της θεατρικής φόρμας του θεάτρου Playback. Σκοπός μας ήταν να εξερευνήσουμε το πως θα μπορούσε η πραγματικότητα και η κοινή ιστορία να γίνει θεατρική πράξη και το πως η θεατρική αυτή πράξη μπορεί να συμβάλει στην επίγνωση.
Το σεμινάριο εκτυλισσόταν σε δύο σκέλη: Η Λένα Ασλανίδου συντόνισε την ατομική και ομαδική δουλειά και η Βέρα Λάρδη δίδαξε τις βασικές τεχνικές της θεατρικής φόρμας του θεάτρου Playback. Χρησιμοποιώντας τις αρχές και τις τεχνικές του Processwork, μέσα από βιωματικές ασκήσεις αυτογνωσίας, συνδεόμασταν με πλευρές του εαυτού μας, των σχέσεων και των ομάδων που συνήθως περιθωριοποιούμε. Στη συνέχεια αναπαριστούσαμε τις ιστορίες και το υλικό που προέκυπτε από την ατομική δουλειά με τις θεατρικές φόρμες του Playback. Όσοι συμμετείχαν ήταν συγχρόνως και υποκείμενα (δουλεύοντας ατομικά και συλλογικά πάνω σε θέματα που τους αφορούν) καθώς και ηθοποιοί.
To project "το Processwork συναντάει το θέατρο Playback" έτρεξε σε τρεις συνεχόμενους κύκλους. Το 2014 αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε μια ομάδα με όσους ανθρώπους είχαν παρακολουθήσει τα προηγούμενα σεμινάρια. Με την ομάδα συναντιόμαστε κάθε δεύτερη Κυριακή όπου πέραν από τις φόρμες Playback δουλέψαμε πάνω στον αυτοσχεδιασμό, τη φωνητική, την κίνηση και τις τεχνικές κλόουν. Οι συναντήσεις διήρκεσαν για τέσσερις μήνες και οδήγησαν σε τρεις παραστάσεις ανοιχτές για το κοινό που έγιναν με θέμα τα όνειρα, τα συμπτώματα και τις σχέσεις. Στις τρεις αυτές παραστάσεις όσοι παρακολουθούσαν έκαναν μια βιωματική άσκηση. Στη συνέχεια οι ηθοποιοί αναπαριστούσαν τις ιστορίες των συμμετεχόντων.
Φωτογραφίες από τις συναντήσεις και τις παραστάσεις
Βίντεο