Feb 152013
 

Μαζί με το Βοηθό Συνήγορο του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού Γιώργο Μόσχο επισκεφθήκαμε λύκειο της Αθήνας, στο Παλαιό Φάληρο, που αντιμετώπισε πρόσφατα το σοβαρό τραυματισμό ενός μαθητή. Πολλές οι αντιδράσεις στο σχολείο, έντονες οι συζητήσεις ανάμεσα σε μαθητές /μαθήτριες κι εκπαιδευτικούς.

Ο Γιώργος Μόσχος, έμπειρος συνομιλητής εφήβων, συντόνισε τη συζήτηση με τα παιδιά. Δημιούργησε χώρο για όλες τις φωνές και όλες τις απόψεις. Κάθε φορά που εκφραζόταν παράπονο για κάτι που δεν λειτουργεί σωστά, ζητούσε από τους εφήβους προτάσεις. Δεξιότητες ενεργητικής ακρόασης και ενδυνάμωσης ταυτόχρονα!

Μίλησαν πολλά παιδιά. Μεγάλη η πρόκληση, 150 μαθητές και μαθήτριες στην αίθουσα. Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου στεκόντουσαν στο πίσω μέρος της αίθουσας, άκουγαν με προσοχή.

Η συζήτηση ξεκίνησε μέσα σε ένταση. Ακούστηκαν αγανακτισμένες φωνές που ζητούσαν εκδίκηση και την παραδειγματική τιμωρία του δράστη. Ποινή; «Ξύλο μέχρι θανάτου, ηλεκτρική καρέκλα. Θάνατος.» Αναρωτήθηκε ένας άλλος μαθητής: «Τι είναι χειρότερο; Ο θάνατος για το δράστη ή το στίγμα του τραύματος για το θύμα;». Ακούστηκαν φωνές φόβου, «υπάρχουν παιδιά που φοβόνται να μιλήσουν γιατί μπορεί να επιτεθούν και σε αυτούς».

Συνεχίστηκε η κουβέντα. Ένας – ένας, μία – μία, οι έφηβοι έπαιρναν το λόγο. Κάθε τοποθέτηση, κάθε σχόλιο πήγαινε τη συζήτηση ένα βήμα πιο πέρα. «Η βία φέρνει βία. Χρειαζόμαστε πιο σοβαρά μέτρα, όχι μόνο τιμωρία». Τι προτείνεις για πιο σοβαρό μέτρο; «Την αστυνόμευση των σχολείων. Ένοπλοι αστυνομικοί έξω από το σχολείο…. Ναι, αλλά η αστυνομία ορισμένες φορές ασκεί και αυτή βία. Δεν πυροβολεί μόνο τους ‘κακούς’. Χρειαζόμαστε πρόνοια, όχι καταστολή». Τι είναι η πρόνοια; «Να μπορούμε να μιλήσουμε ο ένας στον άλλον. Χρειαζόμαστε πνευματικό υπόβαθρο. Τα όπλα δεν είναι λύση. Τα όπλα θα φέρουν βία. Να προλάβουμε τα επόμενα! Να γίνονται συζητήσεις με τα παιδιά, στο σχολείο, αυτό έχει βαρύτητα. Η βία δεν είναι λύση…. Ναι, αλλά η βία δεν είναι πάντα κακή. Αρκεί να μη γίνεται με συμμορίτικο τρόπο. Τα παιδιά που καταφεύγουν σε συμμορίες νιώθουν ότι δεν τους έχουν δώσει οι άλλοι σημασία. Για αυτό πάνε στις συμμορίες. Μπορεί το σχολείο να μας δώσει πρακτικές, χρήσιμες για τη ζωή μας; Ποιες είναι αυτές οι πρακτικές; Θέλουμε νόημα! Δεν ευθύνεται μόνο το σχολείο, ευθύνονται και οι οικογένειες.»

«Ζούμε σα ρομποτάκια, πως θα αντισταθούμε; Οι περισσότεροι παραιτούνται. Πρέπει να αλλάξει το σύστημα. Θέλουμε ένα σχολείο που παράγει παιδεία, όχι μόνο γνώση! Που μας δίνει ευκαιρία να μιλάμε με τους καθηγητές. Να τους εμπιστευόμαστε. Θέλουμε εφόδια. Πως συνδέομαι με κάποιον που δεν συμφωνώ;…. Χρειάζομαι ασφάλεια. Για να υπάρχει ασφάλεια, πρέπει να ξέρω τα δικαιώματα μου!»

Οι έφηβοι, μίλησαν, αντέδρασαν, εκφράστηκαν. Καμιά φωνή δεν αποσιωπήθηκε. Προσκλήθηκαν να κάνουν προτάσεις. Τι σχολείο θέλουν;

  • ένα σχολείο πιο ευέλικτο, που δεν θα παράγει μόνο γνώση
  • καθηγητές πιο ανοιχτούς, να μην επικεντρώνονται μόνο στο μάθημα – «τι φταίνε κι αυτοί όμως; έτσι είναι το σύστημα εκπαίδευσης…»
  • συζητήσεις – με προσοχή όμως, να μη γίνονται για την επιβολή απόψεων, αλλά για ανταλλαγή και σκέψη
  • αν δεν μπορούν να το κάνουν οι καθηγητές, ας έρχονται ειδικοί
  • έχουμε την ανάγκη να νιώσουμε ασφαλείς!

Κι όπως είπε μια μαθήτρια στο κλείσιμο της συζήτησης: Ασφάλεια θα νιώσουμε, αν γίνουν οι σχέσεις μας καλύτερες και χτίσουμε μεταξύ μας τη συνεργασία!.

Απίστευτη η ευελιξία των εφήβων, η ικανότητα τους να εκφράζουν διαφορετικές, άλλοτε αντίθετες, άλλοτε συμπληρωματικές απόψεις, να διατηρούν το διάλογο ζωντανό.

Πέρα από προσωπικές θέσεις, μάλλον μαζί με τις προσωπικές θέσεις, η ομάδα αυτή των 150 μαθητών, περίγραψε όλη τη δυναμική της βίας και της δημιουργίας κοινότητας.

  • Η βία σαν αναγκαία αντίδραση όταν απειλείται η ζωή μου.
  • Η βία σαν στάση ζωής.
  • Η εκδίκηση που παράγει η βία (η ζωή μου, ο θάνατος σου)
  • Η ανάγκη για προστασία. Η βία δημιουργεί φόβο. Ο φόβος μας οδηγεί σε ακραίες συμπεριφορές.
  • Αν χρησιμοποιήσουμε πολεμική γλώσσα, θα μιλήσουμε και για πολεμοφόδια: όπλα, ξύλο, αίμα, θάνατος
  • Αν αναζητήσουμε προστασία για όλη την κοινότητα και αντισταθούμε στην πολεμική ρητορική, θα βρούμε άλλου είδους εφόδια: προστασία μέσα από τη δημιουργία σχέσεων, μέσα από τη συνεργασία, μέσα από την αποδοχή του διαφορετικού και το χώρο για πολλές απόψεις, το σεβασμό πολλών απόψεων.
  • Προστασία είναι η αυτονομία που συνοδεύεται από την ικανότητα να σχετίζομαι. Η αυτονομία μου χτίζεται όταν ακούγομαι και όταν ενημερώνομαι.

Respect στην ομάδα εφήβων… κι ένα ευχαριστώ που μας εμπιστεύτηκαν για αυτή την πολύτιμη μοιρασιά!

 Leave a Reply

(required)

(required)