‘Being too familiar’
Βασιλική Κατριβάνου
Τον Μάιο 2007 πήγαμε μια ομάδα process work diplomates και μαθητών στο Ισραήλ, όπου κάναμε δυο σεμινάρια. Το πρώτο ήταν δουλειά με τραυματικές εμπειρίες και το δεύτερο ήταν worldwork, δουλειά με συγκρούσεις. Βασικός συντονιστής ήταν ο Gary Reiss, από το Process Work Institute του Portland.
Και τα δύο σεμινάρια ήταν μια δουλειά πολύ δυνατή, όπου ο κόσμος μίλησε για την αγωνία του και τις εμπειρίες του γύρω από τα ζητήματα κατοχής και πόλεμου. Οι ιστορίες των Παλαιστίνιων για τον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση ήταν συγκλονιστικές. Μίλησαν για τον πόνο και την οργή τους απέναντι στην καθημερινή ταπείνωση των σημείων ελέγχου (check points) όπου δεν τους δίνουν άδεια ούτε για να πάνε στη θάλασσα, απέναντι στο 65% ανεργίας, στις συλλήψεις των παιδιών τους, στην αδυναμία τους να επισκεφτούν τα σπίτια τους που τώρα κατοικούν έποικοι. Εξέφρασαν την έκπληξή τους για την έλλειψη πληροφόρησης στο Ισραήλ και την ανάγκη τους να συνεχίσουν τον αγώνα τους για αξιοπρέπεια και ανεξαρτησία. Ήταν συγκινητική και ελπιδοφόρα η αίσθηση δύναμης, ωριμότητας και σοφίας που απέπνεαν, καθώς και η δυνατότητά τους να νιώσουν τον πόνο των Ισραηλινών.
Από την άλλη πλευρά, ήταν η εμπειρία των Ισραηλινών, όπου είδαμε πως το Ολοκαύτωμα είναι ένα συλλογικό τραύμα, παρόν στην καθημερινότητα των Ισραηλινών, δύο και τρεις γενιές μετά. Το βλέπουν στα όνειρα τους, το βιώνουν μέσα από τις εμπειρίες και τα ψυχοσωματικά προβλήματα των γονιών τους, έχουν εμπειρίες σε ανύποπτο χρόνο σαν flash back, όλα χαρακτηριστικά ενός Μετατραυματικού Συνδρόμου που κληρονομείται συλλογικά. Ένας Ισραηλινός που δούλεψε ατομικά στο κέντρο, μίλησε για το πώς είναι να μεγαλώνει κανείς χωρίς πατέρα, θείους, παππού και γιαγιά, μόνος , χωρίς οικογενειακή στήριξη. Μην ξέροντας πως να χειριστεί την αγωνία του, «κλείνει» συναισθηματικά για να επιβιώσει. Νιώθει καθημερινά τον φόβο για τις επιθέσεις αυτοκτονίας και ξέρει ότι ζει περιτριγυρισμένος από εχθρικά κράτη. Συγχρόνως νιώθει απελπισία και ανικανότητα να παρέμβει στην πολιτική κατάσταση, σταματάει να ενημερώνεται για το τι γίνεται και κλείνεται στο δικό του bubble, μια άλλου τύπου φυλακή.
Και οι δυο πλευρές είπαν ότι το να δώσεις χώρο για να βιώσεις τον πόνο σου και πόσο μάλλον τον πόνο του άλλου σε τέτοιες συνθήκες πόλεμου είναι τις περισσότερες φορές μεγάλο προνόμιο. Συγχρόνως είναι και ο μόνος τρόπος για να σπάσει ο κύκλος της εκδίκησης και να μπορέσει να συνδεθεί κανείς με την άλλη πλευρά. Σε μια από τις διεργασίες ομάδας συζητήθηκαν θέματα γύρω από τους ρόλους των φύλων, την έκφραση της σεξουαλικότητας, τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις και τις σχέσεις με άτομα από την «άλλη πλευρά». Εκεί κατάλαβα για μια ακόμα φορά την ανάγκη κάθε κοινότητας και κουλτούρας που μάχεται για την επιβίωση της, όπως η Παλαιστινιακή, να συσπειρώνεται γύρω από ότι της δίνει ταυτότητα και ελπίδα, που είναι σε πολλές περιπτώσεις οι παραδοσιακές πατριαρχικές δομές και η θρησκεία. Αναρωτήθηκα πως μπορεί κανείς να είναι 100% αλληλέγγυος με αυτόν τον αγώνα και συγχρόνως να μπορεί να ανοίγει θέματα για ζητήματα ελευθερίας και διαφορετικότητας.
Όπως είπαν οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι του σεμιναρίου, η παρουσία μιας διεθνούς ομάδας συμμετεχόντων, ήταν ιδιαίτερα ενισχυτική για αυτούς, βγάζοντάς τους από το αίσθημα απομόνωσης και βοηθώντας στην ανάπτυξη ενός διάλογου και ενημερότητας σε σχέση με άλλες, διαφορετικές κουλτούρες. Η ανταλλαγή ιστοριών και εμπειριών και οι σχέσεις που οικοδομήθηκαν μέσα από την δουλειά αυτή είναι ιδιαίτερα πολιτικές πράξεις, ακόμα κι αν δεν παρεμβαίνουν άμεσα σε θεσμικό επίπεδο, γιατί διαμορφώνουν συνειδήσεις και πρακτικές και φέρνουν το αίσθημα της ελπίδας.
Είχα συγχρόνως την ευκαιρία να μείνω για λίγες μέρες στην Καλκίλια της Παλαιστίνης, μια πόλη περιτριγυρισμένη από έποικους και σταθμούς ελέγχου. Στο διάστημα που ήμουν εκεί αρκετές φορές, γύρω στη 1 με 3 τα ξημερώματα μπήκαν ισραηλινά τανκς και έκαναν συλλήψεις. Ακούγονταν πυροβολισμοί και μόνο το πρωί μάθαινες αν κάποιος σκοτώθηκε ή αν ήταν για εκφοβισμό. Με πλημμύριζε το αίσθημα της οργής˙ ότι η ζωή είναι εδώ και τώρα, τίποτα δεν είναι δεδομένο.
Για να μπω μέσα στο Ισραήλ, πέρασα από εξονυχιστική εξέταση από το προσωπικό ασφαλείας. Μου είπαν ότι έμοιαζα πολύ γνωστή φυσιογνωμία, too familiar, σαν κάποιον που μπαινοβγαίνει συχνά στην χώρα, κι ας ήταν στην πραγματικότητα το πρώτο μου ταξίδι στην περιοχή. Όταν το ανέφερα αυτό στους ισραηλινούς του σεμιναρίου, φρόντισαν να με υποδεχτούν τόσο εγκάρδια και φιλόξενα, ώστε μπόρεσα να αφήσω πίσω την πρώτη δύσκολη εμπειρία. Επίσης, η φιλοξενία των Αράβων στην Παλαιστίνη ήταν μοναδική. Πραγματικά αισθάνθηκα too familiar.