blog

Αγαπημένες μας φίλες και φίλοι,

Η αυξανόμενη αβεβαιότητα στον πλανήτη μας που δημιουργείται από την πανδημία του covid-19 και των συνεπειών της στις ζωές μας, την κλιμακούμενη κλιματική κατάσταση ανάγκης, αλλά και την κορύφωση των κοινωνικών εντάσεων που προκαλούνται από τις κοινωνικές ανισότητες και κατάφορες αδικίες που βιώνουν περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες, φτιάχνουν ένα εκρηκτικό μίγμα. 

Οι καιροί απαιτούν από εμάς αφύπνιση, προσωπική αλλαγή και δράση, αλλά και γείωση σε κάτι που μας οδηγεί, που δίνει μια ευρύτερη οπτική, που νοηματοδοτεί. Για να ανταπεξέλθουμε στις προκλήσεις του τόπου και του πλανήτη μας απαιτείται επίγνωση και ενσυναίσθηση, αλλά και συνειδητή προσπάθεια για να δημιουργούμε και διατηρούμε ζωντανές, ανθεκτικές και βιώσιμες κοινότητες.

Συνεχίζουμε και φέτος να επικεντρώνουμε σε επαγγελματική επιμόρφωση στο χώρο της ψυχικής υγείας και της εκπαίδευσης, καθώς και σε δράσεις στην κοινότητα, όπως ανοιχτές διεργασίες ομάδας και ανοιχτά φόρουμ, εποπτεία και επαγγελματική επιμόρφωση εργαζόμενων σε Μ.Κ.Ο., οργανισμούς και εθελοντές σε δομές αλληλεγγύης. Συνεχίζουμε επίσης τις συνεργασίες μας με φορείς εκπαίδευσης στο Processwork και άλλους φορείς επαγγελματικής επιμόρφωσης στο εξωτερικό, καθώς και με το διεθνές δίκτυο συνεργατών του Go Deep project.

Την φετινή χρονιά μαζί με τις άλλες δραστηριότητες έχουμε την χαρά να φιλοξενούμε τον Arny και την Amy Mindell, πολύτιμους δασκάλους και συνεργάτες σε ένα διαδικτυακό σεμινάριο.

Καλώς να βρεθούμε στις δραστηριότητες του Processwork Hub!

Με εκτίμηση,

Λένα Ασλανίδου, Αλεξάνδρα Βασιλείου, Λίλη Βασιλείου

Ανακοίνωση από το Orlando LGBT+

Ένας στόχος ετών επιτεύχθηκε. Αυτόν τον μήνα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg (Βιβλιοπωλείο Gutenberg) o συλλογικός τόμος που επιμελήθηκαν οι επιστημονικά υπεύθυνες του Orlando LGBT+ (Νάνσυ Παπαθανασίου, Έλενα-Όλγα Χρηστίδη) και αφορά στις ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητες και τις ασφαλείς και συμπεριληπτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, το πρώτο ανάλογο έργο στην Ελλάδα. Στον τόμο συνεισφέρουν πολλά από τα μέλη της επιστημονικής μας ομάδας και αρκετές-οί από τις συνεργάτιδες και συνεργάτες μας και απευθύνεται σε φοιτητές-τριες, αλλά βέβαια και έμπειρους-ες συναδέλφους, επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Μέχρι το τέλος του μήνα θα μπορείτε να το παραγγείλετε ή να το βρείτε στα κεντρικά βιβλιοπωλεία.

Προδημοσιεύουμε αποσπάσματα από τον πρόλογο των επιμελητριών:

“Ο παρών τόμος είναι το αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας προσπάθειας, όχι ως προς την συγγραφή του, αλλά ως προς την πορεία που χρειάστηκε να διανύσουμε για να φτάσουμε στην έκδοσή του.

Το κίνητρο για την έκδοσή του εκκινεί από την εισαγωγή του σχετικού μαθήματος, πρώτα στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, και στην συνέχεια στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Η ανάγκη που έρχεται να καλύψει όμως, υπερβαίνει την ακαδημαϊκή διδασκαλία.

Τα ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα αποκτούν τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερη ορατότητα στον δημόσιο και επιστημονικό διάλογο στην Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας που εργαζόμαστε με ιδιαίτερη επικέντρωση πάνω σ’ αυτά εδώ και πολλά χρόνια, έχουμε καταγράψει τις αντίρροπες δυνάμεις και τις προκλήσεις που αναδεικνύονται γύρω από αυτά στον τομέα της ψυχικής υγείας και όχι μόνο.

Αναγνωρίζουμε ότι τα ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας, δεν εξετάζονται από την επιστήμη σε κενό χώρο· αλλά η επεξεργασία τους εμποτίζεται από τις δυναμικές μεταξύ του κυρίαρχου και του περιθωριακού λόγου (λόγος μειονοτήτων), όπως αναπτύσσονται στο εκάστοτε συγκείμενο.

Έπειτα από μια μακρά πορεία λαθών, συλλογικού τραύματος, παθολογιοποίησης και παραβιαστικότητας σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, λόγω αντίστοιχων δυναμικών, οι επιστήμες της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής έχουν καταφέρει να συμπεριλάβουν πληρέστερα, εγκυρότερα και με μεγαλύτερη ασφάλεια τις ΛΟΑΤΚΙ+ εμπειρίες, συγκεντρώνοντας τις τελευταίες δεκαετίες όλα τα συναφή ερευνητικά δεδομένα.

Αυτό που προτείνουμε επομένως με τον παρόντα τόμο, είναι η ανάγκη της δημιουργίας και διεύρυνσης ενός κόμβου όπου η έγκυρη και πιο σύγχρονη επιστημονική γνώση μπορεί και χρειάζεται να είναι σε άρρηκτη, διαλεκτική σχέση με την βιωματική πληροφορία των ατόμων με τα οποία συνεργαζόμαστε, και την κοινοτική εμπειρία.

Όντας οι ίδιες ταυτόχρονα ψυχολόγοι, ερευνήτριες, αλλά και ανοιχτά μέλη της κοινότητας με την οποία εργαζόμαστε, σκοπός μας είναι να χτίζουμε γέφυρες επαφής και συνεργασίας, ιδίως με πλαίσια που συνήθως προϋπέθεταν μια διχοτόμηση των πολλαπλών μας ταυτοτήτων.

Το έργο αυτό δεν θα ήταν ίδιο, και ίσως ακόμα να μην είχε ολοκληρωθεί, χωρίς την καθοριστική συμβολή συγκεκριμένων ανθρώπων:

Ευχαριστούμε την Κατερίνα Μανιαδάκη, πρ. Πρόεδρο του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας (Πα.Δ.Α.) για την αποφασιστικότητά της να εντάξει το μάθημα αυτό στο προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών, και τον Θεοδόση Γκελτή που παρουσίασε ένα πρώτο ολοκληρωμένο σχέδιο του μαθήματος. Ευχαριστούμε τον Πάνο Κορδούτη, Πρόεδρο Τμήματος Ψυχολογίας (Πάντειο Πανεπιστήμιο) και την Άννα Μαντόγλου, καθηγήτρια στο ίδιο τμήμα, για την τόλμη, την αμέριστη εμπιστοσύνη και τη στήριξη του μαθήματος και ημών κατά τη διδασκαλία.

Ευχαριστούμε την Αλεξάνδρα Βασιλείου που χρόνια πριν έσκαψε εκεί που υπήρχαν μόνο πέτρες, για να βρούμε εμείς λίγο πιο εύφορο έδαφος σήμερα –αγάπη και σεβασμός για όλα. Ευχαριστούμε όλα τα μέλη της επιστημονικής ομάδας του Orlando LGBT+ καθώς και όλες τις επιστημονικές συνεργάτιδες και συνεργάτες για τη συλλογική δουλειά, τη δέσμευση και το αίσθημα συναδελφικής αλληλεγγύης που έχουμε χτίσει μαζί και είναι τόσο απαραίτητο.

Αυτονόητα ευχαριστούμε θερμά όλους/ες τους/τις συγγραφείς που συνέβαλαν στο τελικό αποτέλεσμα. Η εξειδικευμένη γνώση και η εμπειρία τους φώτισαν διαφορετικές πλευρές της κλινικής και κοινοτικής δουλειάς. Μας τίμησαν με το μοίρασμα και την εμπιστοσύνη τους.

Ευχαριστούμε επίσης:
Tις εκδόσεις Gutenberg (Βιβλιοπωλείο Gutenberg) και τον Κώστα Δαρδανό για την εμπιστοσύνη και την ελευθερία που μας δόθηκε στη δουλειά μας. Tη Λίλα Παλαιολόγου για την αισθητική της και την φροντίδα του εξωφύλλου (Pelpal Productions: advertising, graphic design & publishing)

Τέλος, ευχαριστούμε όλα τα ΛΟΑΤΚΙ+ θεραπευόμενα άτομα με τα οποία έχουμε δουλέψει. Οι θεραπευτικές σχέσεις μαζί τους είναι πάντα το μεγαλύτερο μάθημα.”
Νάνσυ Παπαθανασίου – Έλενα-Όλγα Χρηστίδη
………………………………………………….
Η λίστα συγγραφέων αλφαβητικά:
Μαριλίνα Αβάνη, Άννα Αποστολέλη, Αλεξάνδρα Βασιλείου, Θεοδόσης Γκελτής, Θεόφιλος Γκινόπουλος, Χρυσούλα Ηλιοπούλου, Γιώργος Κασφίκης, Χλόη Κολύρη, Γεωργία Κορρέ, Λίνα Λαχανιώτη, Φίλιππος Παγάνης, Άννη Παπάζογλου, Νάνσυ Παπαθανασίου, Αντώνης Πούλιος , Ιωάννης Ρήγας, Αυγή Σακετοπούλου, Μαίρη Χιόνη, Έλενα-Όλγα Χρηστίδη και προλογίζει ο Πάνος Κορδούτης.

Πηγή: www.lifo.gr

Τον Τραμπ είναι εύκολο να τον σιχτιρίσεις. Τον Τραμπ μέσα σου, λιγότερο.

Δημήτρης Χριστόπουλος

21 ΔΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΑ ΠΗΡΕ στον Καναδό πρωθυπουργό να ξεπεράσει την αμηχανία του και να αρχίσει να απαντά σε μια ερώτηση σχολιασμού των δηλώσεων μίσους του Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με τις διαδηλώσεις μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ. Όταν όμως ξεκίνησε έδωσε ένα όμορφο μάθημα για το πώς πρέπει οι εκτός Ηνωμένων Πολιτειών να βλέπουμε την κατάσταση εκεί: «Είναι καιρός και για εμάς τους Καναδούς να αναγνωρίσουμε πως έχουμε κι εμείς τις προκλήσεις μας. Ότι οι μαύροι Καναδοί και οι άλλοι μειονοτικοί (“racialized”) Καναδοί αντιμετωπίζουν διακρίσεις, ως βιωμένη πραγματικότητα, κάθε μέρα που περνάει. Υπάρχουν συστημικές διακρίσεις στον Καναδά γιατί το σύστημά μας αντιμετωπίζει τους μαύρους και τους άλλους μειονοτικούς Καναδούς διαφορετικά από τους υπόλοιπους. Είναι κάτι που πολλοί από μας δεν βλέπουμε αλλά έτσι είναι τα πράγματα. Πρέπει να το δούμε αυτό και να δράσουμε, όχι μόνο ως κυβέρνηση, αλλά ως Καναδοί ώστε να συμπαραταχθούμε στον αγώνα εναντίον των διακρίσεων». Είναι εύκολο από την άλλη άκρη των συνόρων ή ακόμη πιο εύκολο από την άλλη άκρη του Ατλαντικού να ρίχνει κανείς το ανάθεμα στην white supremacy και να συμπαρίσταται στα θύματα των διακρίσεων. Όσο πιο μακριά είσαι, τόσο ευκολότερη είναι η ρητορική της αλληλεγγύης. Έχουμε πολλά παραδείγματα για το πώς η γεωγραφία –και ειδικότερα η γεωγραφική απόσταση– λειτουργεί ως καταλύτης για την έκφραση της κοινωνικής ευαισθησίας έναντι των κάθε λογής θυμάτων της καταπίεσης. Η κατάσταση του γυναικείου πληθυσμού στο Αφγανιστάν, κυρίως μετά την κατάληψη του εδάφους από τους Ταλιμπάν, συγκίνησε εξίσου στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Το Αφγανιστάν είναι δεόντως μακριά. Και οι ρόλοι μεταξύ «καλών» και «κακών» εμφανίζονται ως εξαιρετικά διακριτοί: οι Ταλιμπάν καταστρέφουν, καταπιέζουν, επιβάλλουν ένα ανελεύθερο –εφιαλτικό– καθεστώς το οποίο στρέφεται κατά των βασικών ελευθεριών του ανθρώπου. Από την άλλη όμως, όταν οι Αφγανοί ξεριζώνονται για να σωθούν, η ευαισθησία υποχωρεί. «Δεν είναι οι Αφγανοί πρόσφυγες» αναφωνούν οι ίδιοι άνθρωποι που καταδικάζουν τη βία των Ταλιμπάν. «Δεν γίνεται καν πόλεμος εκεί!» τονίζουν σοβαροί αναλυτές για να δικαιολογήσουν την άρση των διαδικασιών υποβολής ασύλου. «Οι Αφγανοί να μείνουν στη χώρα τους» λένε οι κήρυκες της εύκολης αλληλεγγύης. Τα θύματα των Ταλιμπάν αξίζουν τη συμπάθειά μας εκεί. Όχι όμως την προστασία μας εδώ. Εδώ πλέον υπερισχύει το εγχείρημα της αποτροπής των ροών. Ο λεγόμενος «ρεαλισμός» νικάει τον ανθρωπισμό καθώς η μαζική παρουσία Αφγανών προσφύγων δεν προκαλεί και ρίγη συμπάθειας.

Αντί λοιπόν να αντιδρούμε απέναντι στα γεγονότα με τις συγκινησιακές μας φορτίσεις, ας κάνουμε προσπάθεια να τα κατανοήσουμε. Αυτό δεν μας αφαιρεί το δικαίωμα να καταδικάζουμε ή να επικρίνουμε, ούτε να συμπαραστεκόμαστε. Μας ανοίγει όμως το δρόμο να ερμηνεύσουμε τα πράγματα ως νοσηρές πρακτικές μιας δεδομένης αλληλουχίας αιτιών που την κατέστησαν δυνατή.

Βλέπουμε δηλαδή έναν χώρο κοινωνικά ευαίσθητο, αρκεί το αντικείμενο της ευαισθησίας, δηλαδή ο άνθρωπος ή η ομάδα των οποίων τα δικαιώματα παραβιάζονται, να μην είναι κοντά. Έτσι λοιπόν πιστοποιείται η επιλεκτικότητα στην κοινωνική ευαισθησία, με κριτήριο τη μέγιστη απόσταση και συνεπώς την ελάχιστη πρόκληση για εμάς τους ίδιους. Όσο το θύμα πλησιάζει στον κόσμο μας, γίνεται ορατό, αποκτά χειροπιαστά χαρακτηριστικά, χάνει την ιδιότητά του.

Για το λόγο αυτόν, βλέπει κανείς ότι στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη οι νοήμονες άνθρωποι (με τις αναμενόμενες εξαιρέσεις ακραίων νέο-συντηρητικών ή νεοφασιστών που τα βάζουν με τους διαδηλωτές) καταλαβαίνουν ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά στις ΗΠΑ. Σκέφτονται ότι το πρωτοφανές κύμα κοινωνικής διαμαρτυρίας που έχει ξεσπάσει εκεί δεν είναι προϊόν της κακιάς στιγμής, ούτε «μεμονωμένο περιστατικό», αλλά ένα σύμπτωμα αποτυχίας του ίδιου του κοινωνικού και πολιτικού συστήματος που εδράζεται δομικά στις διακρίσεις και στη λευκή ηγεμονία.

Και παρά τις χρόνιες προσπάθειες σημαντικού τμήματος του Αμερικανικού κατεστημένου να αρθούν, οι διακρίσεις καλά κρατούν. Κρατούν γιατί συνδέονται με εμπεδωμένες εξουσίες, ιστορικές προκαταλήψεις και εξυπηρετούν τη διαιώνιση της υπεροχής –σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο– της λευκής ταυτότητας. Ούτε η εκλογή του Μπάρακ Ομπάμα στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα τις έκαμψε, ούτε ο καθαγιασμός της μη-προσβολής που έχει επιβάλει το κίνημα της πολιτικής ορθότητας. Αυτά εδώ μας φαίνονται λίγο-πολύ φανερά. Η ανησυχία και η διάθεση για κατανόηση περισσεύει. Και είναι ενδιαφέρον ότι η κατανόηση αυτή οδηγεί και σε μια σχετικοποίηση της βίας. Προφανώς υπάρχουν και εγχώριες δηλώσεις αποκήρυξης της βίας, αλλά όχι με την συνήθη ένταση που γνωρίζουμε. Μας φαίνεται πιο κατανοητή η βία στις ΗΠΑ, μέσω της απόστασης που μας χωρίζει από τις αιτίες της. Αυτή η απόσταση μάς επιτρέπει να ταυτιστούμε ευκολότερα με τα θύματα και για τον λόγο αυτό οι διαπρύσιοι κήρυκες της αποκήρυξης της βίας «από όπου και αν προέρχεται» δεν είναι έτοιμοι να καταδικάσουν, με την ίδια ηθική ευκολία που καταδικάζουν πάντα, τη βία των αδύναμων. Κι αυτό διότι αντιλαμβανόμαστε ευκολότερα ότι το να καταδικάσεις τη βία αφήνοντας άθικτες τις εξουσιαστικές δομές που την προκαλούν είναι δώρον άδωρο.

«Να μη χλευάζουμε, να μη θρηνολογούμε, να μην καταφρονούμε, αλλά να κατανοούμε» γράφει ο Σπινόζα. Αντί δηλαδή να διερωτώμεθα ρητορικά «πώς είναι δυνατό να γίνονται τέτοια πράγματα;», να διερωτηθούμε ειλικρινά κι αυθεντικά με διάθεση να μάθουμε πώς όντως είναι δυνατό να υπάρχει τόσο εδραιωμένη αίσθηση της αδικίας στις ΗΠΑ. Αντί λοιπόν να αντιδρούμε απέναντι στα γεγονότα με τις συγκινησιακές μας φορτίσεις, ας κάνουμε προσπάθεια να τα κατανοήσουμε. Αυτό δεν μας αφαιρεί το δικαίωμα να καταδικάζουμε ή να επικρίνουμε, ούτε να συμπαραστεκόμαστε. Μας ανοίγει όμως τον δρόμο να ερμηνεύσουμε τα πράγματα ως νοσηρές πρακτικές μιας δεδομένης αλληλουχίας αιτιών που την κατέστησαν δυνατή. Όπως γράφει για τον Σπινόζα ένας σύγχρονος μελετητής του: «Το να νικήσουμε το κακό επιτιθέμενοι στις βαθιές αιτίες του, το θεωρεί ασυγκρίτως χρησιμότερο από το να περνάμε την ώρα μας θυμώνοντας, θρηνολογώντας, καταφρονώντας, καταδικάζοντας, αντιδράσεις που συνηθέστατα μας απαλλάσσουν από την υποχρέωση να ενεργήσουμε». Το να ενεργήσουμε, όμως, σημαίνει ότι πρέπει να ξεκινήσουμε από τα εν οίκω: να δούμε λίγο αυτοκριτικά το τι κάναμε και πώς το καταφέραμε. Ποιους πονέσαμε, ποιους διώξαμε, ποιους ισοπεδώσαμε για να γίνουμε αυτοί που είμαστε. Όχι απλώς να επαναπαυόμαστε στις δάφνες των νικών και στα μοιρολόγια των καταστροφών μας. Φτάνει με την αυτοθυματοποίηση! Ποια είναι η σκοτεινή πλευρά των θριάμβων; Ποιες οι αμαρτίες που κρύβονται επιμελώς στο ντουλάπι της εθνικής λήθης; Επίσης: μήπως και τώρα ακόμη υπάρχουν ή διαιωνίζονται συμπεριφορές που θα μπορούσαν δυνητικά να προκαλέσουν εκρήξεις διαλυτικές για την κοινωνική συνοχή; Τι θα είχαν σε αυτό να πούνε ομάδες τόσο περιθωριοποιημένες όπως οι Έλληνες Τσιγγάνοι ή οι πρόσφυγες στους οποίους συμπεριφερόμαστε περίπου ως ανθρωποειδή; Κάτι λοιπόν έχουμε όλοι να μάθουμε από τον Καναδό πρωθυπουργό ο οποίος προτίμησε να μην πει τι νιώθει για τον Πρόεδρο των ΗΠΑ και να στραφεί στο τι πρέπει να προσέχουν οι συμπατριώτες του στα του οίκου τους. Τον Τραμπ είναι εύκολο να τον σιχτιρίσεις. Τον Τραμπ μέσα σου, λιγότερο.

Λένε ότι σιγά-σιγά θα βγούμε από το σπίτι. Αυτή η πρώτη φάση της πανδημίας ολοκληρώνει τον κύκλο της. Ένας από πολλούς που (μάλλον) έχουμε μπροστά μας. Ετοιμαζόμαστε για μια νέα “κανονικότητα”. Ποια είναι, πως θα εξελιχθεί, με τι κόστη και τι οφέλη, όλα αυτά ερωτήματα που μένουν να απαντηθούν.

Διοργανώνουμε την 2η Διαδικτυακή Διεργασία Ομάδας.

Το Σάββατο 2/5/20 @ 7.00 – 9.30 μ.μ., μέσω πλατφόρμας zoom.

Αν επιθυμείτε να συμμετάσχετε, συμπληρώστε τη φόρμα εδώ: Δήλωση Συμμετοχής στη 2η Διαδικτυακή Διεργασία Ομάδας. Ο αριθμός θέσεων είναι περιορισμένος.

“Βαθιά Δημοκρατία είναι η αίσθηση ότι ο κόσμος είναι εδώ για να μας βοηθήσει να γίνουμε ολόκληροι και ότι εμείς είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε τον κόσμο να γίνει ολόκληρος” — Arnold Mindell

Οι συναντήσεις Διεργασίας Ομάδας στηρίζονται σε μια συναισθηματική στάση “Βαθιάς Δημοκρατίας” και είναι ανοιχτές σε όσους και όσες επιθυμούν να εξερευνήσουν θέματα και προβλήματα που αφορούν την ζωή μας, ως κοινωνικά και πολιτικά άτομα, στα πλαίσια της ομάδας. Οι συναντήσεις αυτές είναι χωρίς οικονομικό κόστος.

UPDATE: έχουν συμπληρωθεί οι διαθέσιμες θέσεις. Αν ενδιαφέρεστε να κρατήσουμε τα στοιχεία σας στη λίστα αναμονής, στείλτε μας ένα email στο processworkhub@gmail.com με θέμα “λίστα αναμονής”. Αν ελευθερωθεί θέση, θα σας ενημερώσουμε.

Οι εξελίξεις του τελευταίου μήνα έχουν βάλει τις δραστηριότητες του Processwork Hub σε αναστολή. Αξιοποιούμε τις δυνατότητες της τεχνολογίας για να “βρεθούμε” μαζί, έστω μέσα από τις οθόνες του υπολογιστή μας.

Την Παρασκευή 10/4, η Ανοιχτή Διεργασία Ομάδας του μήνα θα γίνει διαδικτυακά. Αν επιθυμείτε να συμμετάσχετε, συμπληρώστε τη φόρμα στο εδώ: Δήλωση Συμμετοχής στη Διαδικτυακή Διεργασία Ομάδας.

Την Παρασκευή το πρωί θα σας στείλουμε μήνυμα με e-mail με οδηγίες σύνδεσης στη συνάντηση.

“Βαθιά Δημοκρατία είναι η αίσθηση ότι ο κόσμος είναι εδώ για να μας βοηθήσει να γίνουμε ολόκληροι και ότι εμείς είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε τον κόσμο να γίνει ολόκληρος” — Arnold Mindell

Οι συναντήσεις Διεργασίας Ομάδας στηρίζονται σε μια συναισθηματική στάση “Βαθιάς Δημοκρατίας” και είναι ανοιχτές σε όσους και όσες επιθυμούν να εξερευνήσουν θέματα και προβλήματα που αφορούν την ζωή μας, ως κοινωνικά και πολιτικά άτομα, στα πλαίσια της ομάδας. Οι συναντήσεις αυτές είναι χωρίς οικονομικό κόστος.

Από τον αγαπημένο φίλο κι συνάδελφο Λυκούργο Καρατζαφέρη. Το εξαιρετικό αυτό άρθρο δημοσιεύεται σήμερα στην Εφημερίδα των Συντακτών.

Πηγή: ΕφΣυν

Στο μυαλό είναι ο στόχος: ένα σχόλιο στο πεδίο της νεκροπολιτικής

Λυκούργος Β. Καρατζαφέρης*

Mέσα στον φόβο και στις υποψίες,
με ταραγμένο νου και τρομαγμένα μάτια,
λυώνουμε και σχεδιάζουμε το πώς να κάμουμε
για ν’ αποφύγουμε τον βέβαιο
τον κίνδυνο που έτσι φρικτά μας απειλεί.
Κι όμως λανθάνουμε, δεν είν’ αυτός στον δρόμο
ψεύτικα ήσαν τα μηνύματα
(ή δεν τ’ ακούσαμε, ή δεν τα νοιώσαμε καλά).
Άλλη καταστροφή, που δεν την φανταζόμεθαν,
εξαφνική, ραγδαία πέφτει επάνω μας,
κι ανέτοιμους — πού πια καιρός — μας συνεπαίρνει.

Κωνσταντίνος Καβάφης «Τελειωμένα»

Περπατάς και μια κυρία σταματάει. Κρατάει τη μάσκα της και με αυτήν και την ανάσα της. Σε χωρίζουν δύο μέτρα αλλά την βλέπεις δεν αναπνέει. Το είπε και ο πρωθυπουργός: “να περπατάτε σαν να έχετε ήδη τον ιό και δεν πρέπει να τον μεταφέρετε σε άλλους”.  Ανοίγεις τον υπολογιστή και σε δευτερόλεπτα νιώθεις ένα μικρό γαργαλητό στο λαιμό και ήπιο ξηρό βήχα. Τον κλείνεις και μαζί του και τις ιστοσελίδες που μετράνε νεκρούς και σπέρνουν μηνύματα κοινωνικού κανιβαλισμού και λίγο μετά το γαργαλητό υποχωρεί. Αν σήμερα κάποιοι διαπιστώνουν πως το φτάρνισμα ενός Κινέζου, προκαλεί κατάρρευση στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης κι όλοι μιλάνε για χαοτικά συστήματα, πώς γίνεται να μην υποψιαζόσαστε πως ίσως το κράτημα στην ανάσα ενός ανθρώπου  προκαλεί βήχα σε κάποιον άλλο… Εξωτερικεύουμε το θάνατο, εσωτερικεύουμε την αρρώστια, κινούμαστε στην καλύτερη περίπτωση ως άρρωστοι και στη χειρότερη ως ζωντανοί νεκροί. Η εδώ και μερικές δεκαετίες άνοδος των σχετικών με τα ζόμπι τηλεοπτικών και κινηματογραφικών παραγωγών μοιάζει πλέον κατανοητή: “οι νεκροί ποτέ δεν πεθαίνουν”. Ας κοιμηθούμε ήσυχα..

 Δύο μέτρα.. Τόσο αντιστοιχούν στον καθένα μας για τη διατήρηση της δημόσιας υγείας. Κι ενώ όλο και πιο πολύ αναγνωρίζεται η συμπλοκότητα των θανατηφόρων προβλημάτων που γεννά η καπιταλιστική μηχανή τόσο πιο γραμμικά είναι τα μέτρα που αναγγέλλονται χωρίς να υπάρχει καμία άλλη φροντίδα ή μέριμνα. Δύο μέτρα… Όμως δεν υπάρχει ούτε ένα μέτρο εδάφους που να είναι αδιάφορο για τον κοινωνικό έλεγχο (για το καλό της δημόσιας υγείας). Αυτό που προς το παρόν μοιάζει σαν «κατάσταση εξαίρεσης» πιθανόν να είναι η επερχόμενη κανονικότητα. «Για το καλό όλων». Δύο μέτρα….και δύο σταθμά. Όσο γρήγορα εφαρμόζονται τα μέτρα απαγόρευσης άλλο τόσο αργά κινείται η προετοιμασία του συστήματος υγείας. Όσο κάποιοι πληρώνουν για ένα τεστ άλλο τόσο άλλοι θα εγκαταλειφθούν στον οικιακό τάφο τους. Δύο μέτρα και δύο σταθμά . Γιατί μπορεί να είναι όλοι ίσοι στον ιό δεν είναι όμως στο σύστημα υγείας και στις υπηρεσίες. Δεν έχον όλοι τηλεδουλειά για να πληρώσουν το νοίκι τους και τους λογαριασμούς τους. Όσο η ρητορική του πολέμου εισβάλει στην καθημερινότητά μας και όλοι θέλουν να νοιώθουν ήρωες άλλο τόσο απομακρύνεται η ρητορική της αλληλοβοήθειας και της φροντίδας. Όχι από τα μετόπισθεν στο μέτωπο όσο από άνθρωπο σε συνάνθρωπο. Οποιασδήποτε τάξης, φύλου, φυλής και ηλικίας. Τώρα και πάντα.

Αναδεικνύεται ως κεντρική η έννοια της ατομικής ευθύνης όμως αν “η μάθηση δεν είναι μεταφορά πληροφορίας αλλά αποτελεί μια σχεσιακή συναισθηματική και διαλογική διεργασία που περιλαμβάνει, κατ’ ανάγκην, την προσωπική ευθύνη”, τότε μάλλον συγχέουμε (και επιδέξια μας προτρέπουν σε αυτό) την  υπακοή σε κρατικές ντιρεκτίβες με την προσωπική ευθύνη. Ο Giorgio Agamben από την Ιταλία είπε λίγες μέρες πριν: “Η γυμνή ζωή –και ο φόβος μην την χάσουν– δεν είναι κάτι που ενώνει τους ανθρώπους, αλλά τους τυφλώνει και τους χωρίζει. Τα άλλα ανθρώπινα πλάσματα… εκλαμβάνονται τώρα μόνον ως δυνητικοί μεταδότες της μόλυνσης που πρέπει πάση θυσία να αποφεύγονται και από τους οποίους πρέπει να τηρείται απόσταση τουλάχιστον ενός μέτρου. Οι νεκροί –οι νεκροί μας– δεν έχουν το δικαίωμα μιας κηδείας και δεν είναι σαφές τι γίνονται τα πτώματα των αγαπημένων μας προσώπων. (…) Τι απογίνονται οι ανθρώπινοι δεσμοί σε μια χώρα που εξοικειώνεται με το να ζει με έναν τέτοιο τρόπο, ποιος ξέρει για πόσον καιρό; Και τι πράγμα είναι μια κοινωνία που δεν έχει άλλη αξία από εκείνη της επιβίωσης;”

 Ενδεικτικό παράδειγμα πως σε όλο τούτο το συναισθηματικό, ψυχολογικό φορτίο των από τα κάτω, η απάντηση που μέχρι σήμερα έχει δοθεί (από τα πάνω) είναι το “πρωτοποριακό σύστημα ψυχιατρικής”.  Μια καλή δηλαδή ευκαιρία να προωθηθεί γρήγορα και στα μουλωχτά η 5G τεχνολογία  παρά τις εκκλήσεις επιστημόνων (μάλλον όχι τόσο πειστικών όσο των επιδημιολόγων) για αναστολή της ανάπτυξης των δικτύων 5G έως ότου οι πιθανοί κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον να έχουν διερευνηθεί πλήρως από επιστήμονες ανεξάρτητους από τη βιομηχανία. Ποια όμως είναι η σχέση επιστήμης και κοινωνίας τελικά; Παρακαλάμε για περισσότερη τεχνολογία και τα αφεντικά θα την φέρουν αλλά έχει κανείς αναρωτηθεί σχετικά με την επίδραση στις ανθρώπινες σχέσεις και το νέο είδος «σχετίζεσθαι» που πιθανόν αυτή «θα παράξει» ειδικά με την απόσταση ως τρόπος να είσαι συναισθηματικά κοντά με τον άλλο, να του δείξεις το νοιάξιμό σου. Τρόπος που συμπυκνώνεται στην πρόταση «όσο πιο πολύ σε νοιάζομαι, τόσο πιο μακριά σου μένω»;

 Ακόμα και η απόσταση πλέον δεν είναι παρά σημείο της απειλής. Ο κίνδυνος είσαι εσύ. Η επίκληση της δημόσιας ασφάλειάς και ειδικά ο τρόπος με τον οποίο αυτή γίνεται από τα δημοσιογραφικά σάιτ  πυροδοτεί έναν  διαπροσωπικό αλλά ΚΑΙ ενδοατομικό εμφύλιο πόλεμο. Δεν εκπλήσσει  κανένα, λέει πάλι ο Agamben, ότι, με τον ιό, γίνεται λόγος για πόλεμο. Τα προβλεπόμενα μέτρα έκτακτης ανάγκης μάς υποχρεώνουν εκ των πραγμάτων να ζούμε σε συνθήκες απαγόρευσης κυκλοφορίας. Αλλά ένας πόλεμος με έναν εχθρό αόρατο που μπορεί να φωλιάζει σε κάθε άνθρωπο είναι ο πιο παράλογος από όλους τους πολέμους. Είναι, στην πραγματικότητα, ένας εμφύλιος πόλεμος. Ο εχθρός δεν είναι έξω, είναι μέσα μας.

  Ο εχθρός είναι μέσα μου. Δεν πέρασε μια δεκαετία από την εποχή που μάθαμε πως “μαζί τα φάγαμε” κι η ενοχή επανέρχεται. Σύμφωνα με τον Raul Vaneigem “κατά τη διάρκεια των μεγάλων επιδημιών πανώλης του παρελθόντος, οι άνθρωποι έκαναν μετάνοιες και διακήρυτταν την ενοχή τους μαστιγώνοντας τους εαυτούς τους. Μήπως δεν έχουν και οι διαχειριστές της παγκόσμιας απανθρωποποίησης συμφέρον να πείσουν τους ανθρώπους ότι δεν υπάρχει διέξοδος από την άθλια μοίρα που τους επιφυλάσσεται; Ότι τους έχει μείνει μόνο το μαστίγιο της εθελοντικής σκλαβιάς; Το μόνο που κάνει η τρομερή μιντιακή μηχανή είναι να αναμασά το παλιό ψέμα της ουράνιας, ανεξιχνίαστης, αναπόφευκτης προσταγής όπου το τρελό χρήμα έχει αντικαταστήσει τους αιμοδιψείς και ιδιόρρυθμους θεούς του παρελθόντος.”

 Ας δεχτούμε όμως, χάριν της συζήτησης,  πως όλα τούτα είναι αναγκαία. Ας δεχτούμε, καλή καρδιά, τα συγκινητικά λόγια του εκπρόσωπου του Υπουργείου Υγείας, Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα πως “το θαύμα της ιατρικής επιστήμης του 2020 είναι η παράταση της ποιοτικής επιβίωσης αυτών των ατόμων, πολλοί από τους οποίους είναι μανάδες και πατεράδες μας, είναι γιαγιάδες και παππούδες. Η απάντηση είναι πως τιμούμε όλους, σεβόμαστε όλους, προστατεύουμε όλους αλλά κατ’ εξοχήν αυτούς. Δε μπορούμε να υπάρχουμε, ούτε να έχουμε ταυτότητα χωρίς αυτούς.” Ας δεχτούμε πως εναλλακτικές που θα αφορούσαν τη στόχευση στις ομάδες υψηλού κινδύνου δεν υπάρχουν. Αυτό λοιπόν είναι μόνο η ταυτότητά μας; οι παππούδες κι οι γιαγιάδες μας; Βέβαια στην πατρίδα της Θάτσερ ο συμπεριφορικός κοινωνιολόγος Robert Dingwall ως σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης μας προτρέπει να ξεμπερδεύουμε: “Πολλοί αδύναμοι γέροντες θα μπορούσαν να δουν τη λοίμωξη του Covid-19 σαν ένα σχετικά γαλήνιο τέλος, σε σύγκριση, φερειπείν, με το να παραμείνουν για πολλά χρόνια σε άνοια, ή σε σύγκριση με μερικούς καρκίνους.” Άντε γιατί γίναμε πολλοί σε τούτο τον πλανήτη…

 Προς το παρόν στα δικά μας μέρη ακόμα σεβόμαστε (;) τους ηλικιωμένους αλλά τούτη η κρίση είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να ξεχάσουμε τους άλλους. Πού είναι λοιπόν η περιβόητη κοινωνική ευθύνη για τους εγκλωβισμένους στη Μόρια και στα υπόλοιπα κλειστά (και επίσημα πλέον) στρατόπεδα συγκέντρωσης; Πού είναι η περιβόητη κοινωνική ευθύνη για τους χιλιάδες άστεγους που δε “θα μείνουν σπίτι”;  Πού είναι κοινωνική ευθύνη για τους εγκλωβισμένες γυναίκες σε συνθήκες ενδοοικογενειακής βίας, για τους χιλιάδες ανθρώπους που, όπως αναφέρει μια πρόσφατη μελέτη στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet», για τους οποίους “η απομόνωση και η απομόνωση διαρκείας μπορούν να οδηγήσουν σε μετατραυματικό στρες, άγχος, κατάθλιψη, αλλά επίσης σε κόπωση, πτώση ηθικού του κοινού και δημόσια αντίδραση τελικά”. Όμως στην αλγοριθμοποιημένη εποχή  της καταμέτρησης θυμάτων και κρουσμάτων έννοιες όπως αλληλεγγύη, φροντίδα, απώλεια ελευθερίας, αβεβαιότητα, (αυτό-)φροντίδα από την στιγμή που δεν είναι αριθμοί στην ατζέντα των μίντια δεν προσμετρώνται, τουλάχιστον, όχι μέχρι να γίνουν αυτοκτονία, διάγνωση ψυχιατρική κοκ.

 Αντί λοιπόν να αναρωτηθούμε για το πως θα “τιμούμε όλους, σεβόμαστε όλους, προστατεύουμε όλους” καθόμαστε να βομβαρδιζόμαστε από θάνατο με κάθε τρόπο. Νεκροπολιτική.  Η ζωή μας, έλεγε ο Χρόνης Μίσισος, μια φορά μάς δίνεται, άπαξ, που λένε, σαn μια μοναδική ευκαιρία: “Τουλάχιστον μ’ αυτή την αυτόνομη μορφή της δεν πρόκειται να ξανα-υπάρξουμε ποτέ. Κι Εμείς τι την κάνουμε ρε, αντί να τη ζήσουμε; Τι την κάνουμε; Τη σέρνουμε από δω κι από κει δολοφονώντας την…Οργανωμένη κοινωνία, οργανωμένες ανθρώπινες σχέσεις. Μα αφού είναι οργανωμένες, πώς είναι σχέσεις; Σχέση σημαίνει συνάντηση, σημαίνει έκπληξη, σημαίνει γέννα συναισθήματος, πώς να οργανώσεις τα συναισθήματα…” Κι όμως τούτα είναι που η κρατική εξουσία ζητάει να οργανωθούν σήμερα από έναν πρωθυπουργό που φιλοδοξεί να μείνει στην ιστορία ως “ο ηγέτης που ωρίμασε βίαια μια απείθαρχη κοινωνία”.  Είναι όμως τόσο πιθανόν να ωριμάσει μια κοινωνία βίαια όσο πιθανόν είναι να μεγαλώσει ένα λουλούδι αν το τραβήξεις με τανάλια.

Τελικά στο πλαίσιο του σύγχρονου καπιταλισμού μπορεί να μάθαμε να χειριζόμαστε τα συναισθήματά μας πιο δεξιοτεχνικά αλλά αυτό δεν φαίνεται να μας έφερε πιο κοντά (Eva Illouz). Αντί αυτού, πειθαρχημένοι/ες με αίσθημα ατομικής και μόνο ευθύνης, εγκλωβισμένοι/ες σε μια κοινωνία που ζει σε μια διαρκή κατάσταση ανάγκης δεν μπορούμε να μιλάμε για μια ελεύθερη και ώριμη κοινωνία. Μια κοινωνία που έχει θυσιάσει την ελευθερία στους λεγόμενους «λόγους ασφαλείας» έχει καταδικαστεί ακριβώς γι’ αυτό το λόγο να ζει σε μια διαρκή κατάσταση φόβου και ανασφάλειας. Τα αντισηπτικά απλά σφράγισαν μία ήδη αποστειρωμένη στον βωμό της ασφάλειας ζωή;.

 Γενικότερα, όλοι θα ανακαλύψουμε ότι, σε τελευταία ανάλυση, δεν υπάρχει κοινωνική ζωή  που δεν συνεπάγεται έναν κίνδυνο μόλυνσης, όπως δεν υπάρχει οργανική ζωή που δεν κινδυνεύει από την ασθένεια και τον θάνατο. Και θα βρεθούμε επομένως αντιμέτωποι με ένα βασικό πολιτικό ερώτημα: μέχρι ποιο βαθμό είμαστε διατεθειμένοι να θέσουμε σε κίνδυνο, έστω και ελάχιστο, τη βιολογική μας ασφάλεια για να δειπνήσουμε με έναν φίλο, να αγκαλιάσουμε ένα παιδί ή απλά για να συζητάμε με τους αργόσχολους που ξενυχτάνε στην πλατεία; Σε ποιο ύψος τοποθετούμε τον πήχη πάνω από τον οποίο η ικανοποίησή μας από την κοινωνική συναναστροφή γίνεται για μας προτεραιότητα σε σχέση με την προστασία της υγείας; Από πότε η νομιμότητα έγινε ο οδηγός επιβίωσής μας;

 Αν η ατομική ευθύνη δε γίνει προσωπική κι αυτή κοινωνική και άρα νοηματοδοτημένη μέσα από την αλληλεγγύη, το νοιάξιμο για το διπλανό μας αλλά και την αυτο-επιμέλεια θα μπαίνουμε στην αρένα του κοινωνικού κανιβαλισμού και θα σκοτωνόμαστε για λίγο αντισηπτικό σήμερα. όπως για μία δουλειά τα τελευταία χρόνια. Κι έτσι με “καθαρά χέρια” θα κλείνουμε τα μάτια, τη μύτη, το στόμα. Ωριμότητα σημαίνει νηφάλια προσέγγισης της πραγματικότητας, σημαίνει σύμπραξη και όχι τυφλή υπακοή, σημαίνει ανάληψη συνολική ευθύνης μέσα από σχέσεις αλληλεξάρτησης και κατανόησης της τεράστιας συμπλοκότητας μέρος της οποίας είμαστε. Σημαίνει αναζήτηση γνώσης και ενστάλαξη της δημιουργικής αμφισβήτησης, σημαίνει επανεκτίμηση των βασικών αξιών μας.

Υ.Γ. Και μιας και τα γεγονότα μας προλάβανε… και μιας με πολύ θράσος επικαλούνται και τον Καμύ: “Φωνάζω ότι δεν πιστεύω σε τίποτα και ότι όλα είναι παράλογα, μα δεν μπορώ να αμφιβάλω για την κραυγή μου, και πρέπει να πιστεύω τουλάχιστον στη διαμαρτυρία μου. Η πρώτη και μοναδική ολοφάνερη αλήθεια που μου δίνεται έτσι, εντός της παράλογης εμπειρίας, είναι η εξέγερση (…) Η εξέγερση γεννιέται από θέαμα της παραφροσύνης, μπροστά σε μια άδικη και ακατανόητη μοίρα.” (Αλπέρτ Καμύ, Ο επαναστατημένος άνθρωπος).

*ψυχίατρος, μέλος της Πρωτοβουλίας ‘Ψ’ και του Δικτύου “Hearing Voices” Aθήνας.

** Ο τίτλος προέρχεται από το ομότιτλο ποίημα της Κατερίνας Γώγου