Απόφοιτος του ΚΕΘΕΑ οδηγείται στη φυλακή 22.9.2014
Τον περασμένο Ιούνιο ο Φώτης αποφοίτησε από το θεραπευτικό πρόγραμμα ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ. Τέσσερα ολόκληρα χρόνια καθαρός, μακριά από την πιάτσα, τη χρήση, την εγκληματικότητα. Με απόφαση του δικαστηρίου ο Φώτης θα οδηγηθεί τις επόμενες μέρες στις φυλακές της Άμφισσας για να εκτίσει ποινή φυλάκισης τεσσάρων ετών, καθώς το 2006, ενώ ήταν στη χρήση και πριν ενταχθεί στο πρόγραμμα απεξάρτησης, είχε συλληφθεί για κατοχή μικροποσότητας ουσιών. Ο εγκλεισμός του Φώτη τινάζει στον αέρα την επίπονη και πολύχρονη προσπάθειά του για καθαρή ζωή και ισότιμη ένταξη στην κοινωνία.
Δυστυχώς, κατ’ επανάληψη απόφοιτοι του ΚΕΘΕΑ και άλλων θεραπευτικών φορέων έχουν έρθει αντιμέτωποι με τον εγκλεισμό για αδικήματα που διέπραξαν ενώ ήταν εξαρτημένοι. Η αντιμετώπιση των απεξαρτημένων ως κοινών εγκληματιών αγνοεί τα ερευνητικά δεδομένα και την πολύχρονη κλινική εμπειρία διεθνώς που αποδεικνύουν ότι απεξάρτηση σημαίνει αλλαγή τρόπου ζωής, απαγκίστρωση από το φαύλο κύκλο της εξάρτησης και του εγκλήματος, και παραγωγική ένταξη στην κοινωνία. Η διαφύλαξη του δικαιώματος στην απεξάρτηση είναι κοινωνική και ανθρωπιστική αναγκαιότητα που ενισχύει την κοινωνική ένταξη και συνοχή.
Η εξέλιξη αυτή δεν θα έχει αρνητικές συνέπειες μόνο για τον ίδιο το Φώτη. Αποτελεί δυσοίωνο και αποτρεπτικό μήνυμα και για χιλιάδες άλλους χρήστες που αγωνίζονται να σταματήσουν τη χρήση, αποδυναμώνοντας το κίνητρό τους για ένταξη και παραμονή στη θεραπεία. Επιπλέον, ανάλογες αποφάσεις θέτουν πρόσθετα εμπόδια στο έργο των προγραμμάτων απεξάρτησης, τα οποία από την έναρξη της κρίσης δίνουν με μειωμένους πόρους τη δύσκολη μάχη υποστήριξης ενός εξαιρετικά ευάλωτου πληθυσμού οι ανάγκες του οποίου οξύνονται καθημερινά.
Στο Φώτη δεν δόθηκε καν η δυνατότητα κράτησης σε σωφρονιστικό κατάστημα όπου λειτουργεί θεραπευτική κοινότητα, όπως οι φυλακές Κορυδαλλού, στην οποία θα μπορούσε να ενταχθεί, ώστε να υποστηριχθεί η προσπάθειά του να παραμείνει καθαρός σε συνθήκες εγκλεισμού.
Το ΚΕΘΕΑ ζητά από τη δικαιοσύνη να δείχνει το ανθρώπινο πρόσωπό της απέναντι σε όσους ολοκληρώνουν πρόγραμμα απεξάρτησης, εναρμονιζόμενη με το πνεύμα της νέας νομοθεσίας για τα ναρκωτικά, και απευθύνει έκκληση τουλάχιστον για άμεση μεταφορά του Φώτη στις φυλακές Κορυδαλλού, ώστε να ενταχθεί στο πρόγραμμα απεξάρτησης ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ, και να απομακρυνθεί ο κίνδυνος υποτροπής του στη χρήση.
Οι πρώτοι οδηγοί των «αόρατων διαδρομών» της «σχεδίας» σε μία από τις πολλές πιλοτικές περιηγήσεις που έγιναν στους δρόμους της Αθήνας, σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Ιχνηλατώντας αόρατες διαδρομές
«Αόρατες Διαδρομές» είναι ο τίτλος της νέας κοινωνικής πρωτοβουλίας του περιοδικού δρόμου «σχεδία». Πρόκειται για ένα πρόγραμμα περιηγήσεων στο κέντρο της Αθήνας με οδηγούς (νυν και πρώην) άστεγους συμπολίτες μας. Βασικός στόχος των περιηγήσεων είναι να ενεργοποιήσουν τον ίδιο τον άνθρωπο-οδηγό. Εξίσου σημαντικό, όμως, είναι να ακούσουμε τις προσωπικές μαρτυρίες, να γνωρίσουμε την πόλη και τους ανθρώπους της από μια άλλη οπτική. Την οπτική συνανθρώπων μας που ζουν δίπλα μας, στην πόλη μας, και στερούνται μιας ασφαλούς κατοικίας. Η αρχή της κινητοποίησης είναι η γνώση και η ευαισθητοποίηση.
Στα πρότυπα αντίστοιχων περιηγήσεων που διοργανώνονται από περιοδικά δρόμου του εξωτερικού (Μόναχο, Αμβούργο, Βασιλεία, Λονδίνο κ.ά.), οι «Αόρατες Διαδρομές» της «σχεδίας» περιλαμβάνουν κάποιες από τις σημαντικότερες κοινωνικές δομές του κέντρου της πόλης (συσσίτια, υπνωτήρια, κέντρα απεξάρτησης, κέντρα ημέρας κ.ά).
Οι οδηγοί δίνουν πληροφορίες για τις υπηρεσίες που παρέχει κάθε δομή, αλλά και πώς οι ίδιοι έχουν βιώσει ή εξακολουθούν να βιώνουν τη ζωή στο δρόμο, τις ανθρώπινες σχέσεις, την ποιότητα των υπηρεσιών, την ανθρωπογεωγραφία των δομών και του δυναμικού τους, που πασχίζει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του αγώνα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού αλλά και της διαφύλαξης της αξιοπρέπειάς μας, ως άτομα και ως κοινωνία. Αυτό είναι και το σημαντικότερο στοιχείο των «Αόρατων Διαδρομών»: Η προσωπική αφήγηση. Η μετάδοση, µε άλλα λόγια, της βιωματικής εμπειρίας των οδηγών από τη ζωή στο δρόμο. Βασικός στόχος των περιηγήσεων της «σχεδίας» είναι να ενεργοποιήσουν τον ίδιο τον άνθρωπο-οδηγό. Να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες να υποστηρίξει τον εαυτό του, να εκπαιδευτεί, να κάνει ένα ακόμη βήμα προς την κοινωνική (επαν)ένταξη. Εξίσου σημαντικό, όμως, είναι να ακούσουμε τις προσωπικές μαρτυρίες, να γνωρίσουμε την πόλη και τους ανθρώπους της από μια άλλη οπτική. Την οπτική συνανθρώπων μας που ζουν δίπλα μας, στην πόλη μας, και στερούνται μιας ασφαλούς κατοικίας. Η αρχή της κινητοποίησης είναι η γνώση και η ευαισθητοποίηση.
Ο Γιάννης, ο Λάμπρος και ο Χρήστος είναι οι τρεις πρώτοι οδηγοί του πρωτοποριακού για τα ελληνικά δεδομένα αυτού εγχειρήματος.
«Δρόμος για µένα σημαίνει χρόνια δύσκολα και µάλλον μίζερα. Στην άκρη του δρόμου, όμως, πάντα υπάρχει ελπίδα. Γι’ αυτό, πιστεύω ακόμη στους ανθρώπους. Γιατί και οι άνθρωποι κομμάτι του δρόμου είναι», δηλώνει ο Γιάννης, που δεν κρύβει την αγωνία του για το νέο αυτό ξεκίνημα.
Και οι τρεις έχουν την ίδια αγωνία, την οποία συνοψίζει, απλά και κατανοητά, ο Χρήστος: «Με αγχώνει να μεταφέρω σωστά αυτά που θέλω να πω. Αλλά πιστεύω ότι όταν μιλάς τη γλώσσα της αλήθειας και βγάζεις αυτά που νιώθεις στην ψυχή σου, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, θα φτάσουν στον άλλον», δηλώνει και ο Λάμπρος τον συμπληρώνει: «Καταρχάς, είναι η χαρά που νιώθω ότι είμαι ενεργός και χρήσιμος. Πιστεύω ότι πολλοί άνθρωποι που θα έρθουν στις περιηγήσεις δεν έχουν περπατήσει την πόλη, από φόβο και μόνο. Το γεγονός ότι θα νιώσουν μια ασφάλεια λόγω της δικής μας παρουσίας, από μόνο του, είναι μια μεγάλη προσωπική ικανοποίηση».
Και οι τρεις είναι στο δίκτυο των ανθρώπων που πωλούν το περιοδικό δρόμου «σχεδία».
Οι περιηγήσεις ξεκινούν το Σάββατο 20 Σεπτεμβρίου.
Βασικές πληροφορίες
Οι περιηγήσεις θα ξεκινούν κάθε Σάββατο στις 11:00 το πρωί από τα γραφεία του περιοδικού δρόμου «σχεδία».
Διάρκεια: περίπου δύο ώρες
Κόστος συμμετοχής: 6,00€* (3,00€ για μαθητές)
Η συμμετοχή ανέργων και συνταξιούχων είναι δωρεάν
Οι συμμετέχοντες πρέπει να είναι από 15 ετών και άνω
Οι περιηγήσεις γίνονται στην ελληνική γλώσσα, αλλά υπάρχει η δυνατότητα διερμηνείας ανά γκρουπ (αγγλικά, ισπανικά, ιταλικά κ.ά)
Ο μέγιστος αριθμός συμμετοχών ανά γκρουπ είναι τα 15 άτομα και ο ελάχιστος αριθμός είναι τα 5 άτομα.
Σε περίπτωση που υπάρχει ενδιαφέρον από κάποιο γκρουπ (φορείς, σχολεία, αλλά και παρέες φίλων κ.λπ.), είναι δυνατή η πραγματοποίηση περιήγησης σε διαφορετική μέρα της εβδομάδας, κατόπιν συνεννόησης.
Για περισσότερες πληροφορίες και κρατήσεις θέσεων: Περιοδικό Δρόμου “σχεδία”
Πριν τρεις μέρες ποστάραμε σχετικά με το Θέατρο του Καταπιεσμένου και τη Σαββατιάτικη παράσταση «Όχι στον ρατσισμό από την κούνια» από την Ομάδα Αφρικανών Γυναικών. Διάβασε την παρακάτω καταγγελία από το blog της Ένωσης Αφρικανών Γυναικών. Συνέβη καθ΄οδόν προς την πρόβα της Δευτέρας.
“Μη μιλάς καρι**λα, εδώ είναι Ελλάδα”
Αστυνομικοί προσήγαγαν τρεις γυναίκες μέλη της Ένωσης Αφρικανών Γυναικών, τις Λορέττα Μακόλιν, Άουα Σάνκο και Μόνικα Άσκεντον παρ’ ότι οι τελευταίες επέδειξαν τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα.
Η αναίτια προσαγωγή έγινε Δευτέρα βράδυ στις 9μμ στον Κεραμεικό, έξω από το χώρο όπου οι τρεις γυναίκες συμμετείχαν σε θεατρική πρόβα της μεικτής ομάδας της ‘Ενωσης Αφρικανών Γυναικών και της Ακτιβιστικής Ομάδας Θεάτρου του Καταπιεσμένου. Στις επίμονες ερωτήσεις των ίδιων και των υπόλοιπων παρευρισκομένων για τους λόγους της προσαγωγής, οι αστυνομικοί απαντούσαν προκλητικά ότι τις θεωρούν ύποπτες (χωρίς, προφανώς, να αναφέρουν το αδίκημα!). Οι αστυνομικοί,που δεν έφεραν διακριτικά, αρνήθηκαν να δώσουν τα ονόματά τους. Το μόνο που καταγράφηκε ήταν ο αριθμός κυκλοφορίας της κλούβας (ΕΑ 20281).
Οι τρεις γυναίκες κρατήθηκαν για δυο ώρες στη Διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής στην οδό Πέτρου Ράλλη. Η δικηγόρος τους απειλήθηκε από τον αστυνομικό διευθυντής Καλύβα “θα σου περάσω χειροπέδες αν δε φύγεις τώρα”, αφού κόλλησε το πρόσωπό του στο πρόσωπό της.
“Μας οδήγησαν εμάς, τρεις γυναίκες, σε ένα δωμάτιο με άλλους 35 άντρες, τους μέτρησα. Όταν ρώτησα τον αστυνομικό αν υπάρχει άλλο δωμάτιο για γυναίκες, μου απάντησε “μη μιλάς καριόλα, εδώ είναι Ελλάδα. Αν ήσουν άντρας θα σε είχα βουτήξει από τα μαλλιά!”
Η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν εντελώς αχρείαστη. Με ένα τηλέφωνο, ένας αστυνόμος που διενεργεί έλεγχο μπορεί να ενημερωθεί από το τμήμα αλλοδαπών, χωρίς να χρειαστεί καμία προσαγωγή.
“Είναι άδικο. Γιατί μας δίνουν νόμιμα έγγραφα; Δεν υπάρχει κανένας λόγος αφού δεν τα σέβονται. Μετά από 32 χρόνια στην Ελλάδα, δε μπορώ να πιστέψω σε τι κράτος ζούμε. H κόρη μου δε μπορούσε να το πιστέψει.”
Τυχεροί όσοι βρεθήκαμε χθες στο Ίδρυμα Κακογιάννη για να παρακολουθήσουμε το ντοκιμαντέρ για τον Augusto Boal και τη συζήτηση με τη Barbara Santos, στενή συνεργάτη του και εκπαιδεύτρια του Θεάτρου Φόρουμ και του Θεάτρου του Καταπιεσμένου. Πρώτη επίσκεψη της στην Ελλάδα, προσκεκλημένη από την Ακτιβιστική Ομάδα ΘτΚ, το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση και το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σε συνεργασία με το Ίδρυμα Κακογιάννης και το Studio Κινητήρας .
Μοναδικό το πάθος της για τη δουλειά της, η εμπιστοσύνη της στην έκφραση της ανθρώπινης εμπειρίας και στη δύναμη του θεάτρου να συνεισφέρει στην προσωπική ενδυνάμωση και στην κοινωνική αλλαγή. Περιμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον τις δράσεις των επόμενων ημερών.
«Μικρές Σκηνές Καθημερινής Βίας ΙΙ» από την Ακτιβιστική Ομάδα ΘτΚ
Τετάρτη 3 Σεπτέμβρη 2014 στις 8:30 μμ.
Παράσταση Θεάτρου Φόρουμ και συζήτηση με την Μπάρμπαρα Σάντος, στο Αυτοδιαχειριζόμενο Πάρκο, Ναυαρίνου & Ζωοδόχου Πηγής στα Εξάρχεια
Είσοδος ελεύθερη. Διοργάνωση: Ακτιβιστική Ομάδα Θεάτρου του Καταπιεσμένου, Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, Πάρκο Ναυαρίνου
«Όχι στον ρατσισμό από την κούνια» από την Ομάδα Αφρικανών Γυναικών
Σάββατο 6 Σεπτέμβρη 2014 στις 8:30 μμ.
Παράσταση Θεάτρου Φόρουμ και συζήτηση με την Μπάρμπαρα Σάντος, στο Ευτοπικό Εργαστήρι, Λεωνίδου 62 κι Θερμοπυλών, Κεραμεικός .
Είσοδος ελεύθερη. Διοργάνωση: Ακτιβιστική Ομάδα Θεάτρου του Καταπιεσμένου, Ένωση Αφρικανών Γυναικών, Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, Ευτοπικό Εργαστήρι.
από αριστερά προς τα δεξιά και από πίσω, μπροστά…
Γιάννης, Λένα, Αγγέλα, Βαγγέλης, Αλεξάνδρα, Πόλυ, Ελισάβετ, Κατερίνα, Κώστας, Αλέξανδρος
Χθες είχαμε την τελευταία συνάντηση εποπτείας με την ομάδα προσωπικού της Αυλής του Κόσμου, του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου. Γεμάτες οι συναντήσεις μας, πλούσια η ανατροφοδότηση όλων στην ομάδα για το πόσο συντέλεσαν σε ένα δημιουργικότερο και λιγότερο αγχωτικό κλίμα στην απαιτητική δουλειά του κέντρου. Ένα ευχαριστώ από εμάς για την συνεργασία, για την εμπιστοσύνη και τη μοιρασιά! Καλή ξεκούραση σε όλ@ς, να γεμίσουν οι μπαταρίες!
Η AmatePerformance και το ProcessWork.gr παρουσίασαν τη δράση «Η Αυθεντική Αντίδραση: ένας διάλογος για την ομοφοβία και την τρανσφοβία» στο 18ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ
Τι είναι η ομοφοβία και η τρανσφοβία; Πως την βιώνουν οι άνθρωποι που είναι ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι και τρανς; Πως τη βιώνουν οι οικογένειες τους και η σχολική κοινότητα; Ποιος είναι ο ρόλος των εκπαιδευτικών στην αντιμετώπιση της; Αυτά είναι μερικά από τα αρχικά ερωτήματα που έγιναν αφορμή για αυτήν την δράση την οποία και σχεδιάσαμε αξιοποιώντας την εμπειρία μας με δουλειά στην κοινότητα.
Χθες το απόγευμα την παρουσιάσαμε στο 18ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ. Σχεδιάσαμε ένα θεατρικό δρώμενο, βασισμένο σε αυθεντικές αφηγήσεις μελών της lgbtqi κοινότητας. Το δρώμενο ακολούθησε συζήτηση με το κοινό, προβληματισμός γύρω από την ομοφοβία και την τρανσφοβία και τις διαφορετικές εκφράσεις τους. Οι παρευρισκόμενοι και παρευρισκόμενες μοιράστηκαν συναισθήματα που δημιούργησε το θεατρικό, εμπειρίες και σκέψεις. Πολυεπίπεδη η συζήτηση, κινήθηκε ταυτόχρονα στο θεσμικό / πολιτικό επίπεδο, στην προσωπική αντίληψη και εμπειρία, στον τρόπο επικοινωνίας ανάμεσα σε όλες τις πλευρές. Ακούστηκαν φωνές αντίθετες, ακούστηκαν και φωνές συμπληρωματικές.
Κοινή εμπειρία πολλών ο φόβος. Φόβος ότι αν μιλήσεις θα αντιμετωπίσεις επίθεση, θα πληγωθείς. Από όποια πλευρά κι αν μιλήσεις. Είτε ως μέλος της lgbtqi κοινότητας, είτε ως γονιός, εκπαιδευτικός. Φόβος ότι δεν θα εισακουστείς, ότι η πρόθεση σου θα αμφισβητηθεί, θα παρεξηγηθεί. Φάνηκε η ανάγκη για ουσιαστικό διάλογο, για χώρο να ακουστούν πολλές και διαφορετικές απόψεις κι εμπειρίες, χώρο για σύγκρουση, ασφάλεια για να γίνουν αυτά.
Ευχαριστούμε το Γιάννο Ηλιάδη και την Αντιγόνη Αυγερινού για την πολύτιμη στήριξη τους και τη Χρυσάνθη Ρέτσου για τη φωτογράφιση της εκδήλωσης. Επίσης, ένα μεγάλο ευχαριστώ στην Ελένη Κυραμαργιού και στη Μαρία Βρυχέα, και στα πρόσωπα τους όλη την οργανωτική επιτροπή του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ, για την άμεση ανταπόκριση σε κάθε μας αίτημα για την παρουσίαση της δράσης, την οργανωτική και τεχνική υποστήριξη και τη φιλοξενία στο φεστιβάλ. Τέλος, ένα μεγάλο ευχαριστώ από όλους και όλες μας για την παρουσία σας εκεί, για τη συμμετοχή σας και την προθυμία να ξεβολευτούμε και να αναρωτηθούμε παρέα.
«Η Αυθεντική Αντίδραση: ένας διάλογος για την ομοφοβία και την τρανσφοβία»
18ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Αθήνας
Κυριακή 6 Ιουλίου, 2014 – 7.00 – 9.00 μμ
Τι είναι η ομοφοβία και η τρανσφοβία; Πως την βιώνουν οι άνθρωποι που είναι ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι και τρανς; Πως τη βιώνουν οι οικογένειες τους και η σχολική κοινότητα; Ποιος είναι ο ρόλος των εκπαιδευτικών στην αντιμετώπιση της; Αυτά είναι μερικά από τα αρχικά ερωτήματα που έγιναν αφορμή για αυτήν την δράση την οποία και σχεδιάσαμε αξιοποιώντας την εμπειρία μας με δουλειά στην κοινότητα.
Το πρώτο μέρος είναι ένα θεατρικό δρώμενο που αποτυπώνει πραγματικές εμπειρίες και ιστορίες που αφορούν ανθρώπους της ΛΟΑΤ κοινότητας, γονείς και εκπαιδευτικούς. Ακολουθεί διεργασία ομάδας/συζήτηση με τους παρευρισκόμενους, όπου και θα εξερευνήσουμε τις δυναμικές και τους ρόλους που δημιουργούνται γύρω από την ομοφοβία και την τρανσφοβία. Στόχος μας είναι η βαθύτερη κατανόηση των εμπειριών, η εξερεύνηση των διαφορετικών ρόλων και η ενθάρρυνση δημιουργίας σχέσης ανάμεσα σε όλες τις πλευρές.
Προχθές, επέστρεψα από τη Βαρκελώνη όπου και πραγματοποιήθηκε μια άλλη συνάντηση του RAN Prevent, που εστίασε στην αναζήτηση τρόπων υποστήριξης εκπαιδευτικών για την ανάπτυξη δεξιοτήτων διαλόγου με νέους/νέες και ομάδες σε καταστάσεις έντασης. Η συνάντηση ήταν προπαρασκευαστική για μια ευρύτερη συνάντηση του RAN Prevent με εκπαιδευτικούς, που θα γίνει αρχές του 2015.
Είκοσι επαγγελματίες, από δέκα ευρωπαϊκές χώρες. Εκπαιδευτικοί, youth workers, community workers. Πλούτος εμπειριών, σε διαφορετικά πολιτικά, κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια, ανταλλάξαμε εμπειρίες, προβληματιστήκαμε, αναζητήσαμε κοινούς άξονες παρέμβασης, κοινές αρχές. Η συνάντηση ήταν διήμερη, θα μπορούσε κάλλιστα να είναι και μεγαλύτερης διάρκειας. Είχαμε πολλά να πούμε. Μου έκανε εντύπωση το κλίμα συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης. Η ποικιλομορφία της ομάδας ήταν και ο πλούτος της. Η συνάντηση έγινε μέσα σε ατμόσφαιρα εκτίμησης της δουλειάς του καθενός και της καθεμιάς. Άξιζε τον κόπο, δημιουργήθηκαν νέες φιλίες και νέα δίκτυα.
Γνωρίσαμε τη Φανή, η οποία θέλησε να μιλήσει για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες Ρομά. Αρχικά της προτείναμε να της πάρουμε συνέντευξη και μας απάντησε “κι αν εσείς δε με ρωτήσετε αυτά που έχω σκοπό να πω;”. Προτίμησε λοιπόν να γράψει μόνη της ένα κείμενο και μας φάνηκε εξαιρετική η ιδέα.
– – – – – –
Το όνομα μου είναι Φανή και είμαι μια γυναίκα Ρομά. Η περίπτωση μου είναι μάλλον εξαίρεση, γιατί είχα την τύχη να τελειώσω το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, να μάθω οδήγηση, ακόμα και λίγα Αγγλικά, κάτι που οι περισσότερες γυναίκες Ρομά δεν έχουν την ευκαιρία να πετύχουν στη ζωή τους. Υπάρχουν πολλές καταστάσεις που περιορίζουν τις επιλογές μας και που μας καταπιέζουν.
Πολλές φορές με ρωτάνε αν οι Τσιγγάνες θεωρούνται κατώτερες από τους άντρες τους και αν καταπιεζόμαστε από την κουλτούρα ή τον τρόπο ζωής μας. Αυτό με κάνει να σκέφτομαι: άραγε οι μη Τσιγγάνες έχουν πλήρη ελευθερία στο τι θα κάνουν στη ζωή τους ή στον τρόπο που σκέφτονται; Προσωπικά πιστεύω ότι υπάρχουν πράγματα και συνήθειες που μας καταπιέζουν, αλλά είναι δική μας υπόθεση να δούμε ποια είναι αυτά και πώς μπορούμε να τα αλλάξουμε.
Όμως δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα γίνει αυτό, αν δεν αλλάξουν πρώτα οι βασικές συνθήκες της ζωής μας. Όποιοι πιστεύουν ότι για τα προβλήματα μας ευθύνεται η κουλτούρα μας, δε βλέπουν ή δε θέλουν να δουν ότι υπάρχει κάτι που λέγεται κοινωνικός αποκλεισμός. Το ότι στην περιοχή που μένουμε δεν περνάει ούτε λεωφορείο για το κέντρο της πόλης και πρέπει να περπατήσω μιάμιση ώρα αν χρειαστεί να πάω τα παιδιά μου στο νοσοκομείο, είναι αποτέλεσμα της κουλτούρας μου ή του κοινωνικού αποκλεισμού;
Επίσημα το κράτος λέει ότι προσπαθεί να «μας βοηθήσει» μέσα από διάφορα προγράμματα όπου μας μαθαίνουν γράμματα ή μας βοηθάνε να βρούμε δουλειά. Αυτό λέγεται “κοινωνική ένταξη”, αλλά είναι κάτι που ο καθένας καταλαβαίνει με πολύ διαφορετικό τρόπο. Στην πραγματικότητα, δε θα έπρεπε η προετοιμασία να αφορά και τις δύο πλευρές; δηλαδή αυτήν που ετοιμάζεται να ενταχθεί και αυτήν που θα υποδεχτεί την άλλη; Όμως εγώ νιώθω σα να μας λένε ότι όλη η προσπάθεια πρέπει να είναι δική μας, ότι πέφτει όλο το βάρος αποκλειστικά σε εμάς, σα να πρέπει εμείς να αποδείξουμε πρώτα ότι “το αξίζουμε” και μετά να μας αποδεχτεί η κοινωνία. Για παράδειγμα, γιατί να μην έχω το δικαίωμα να με προσλάβουν σε μια δουλειά με τις τσιγγάνικες φούστες μου, χωρίς να πρέπει να τις αλλάξω; Είναι σα να υπάρχει ένας κρυφός εκβιασμός: “σε δέχομαι μόνο αν καταφέρεις να μου μοιάσεις”. Μπροστά σε αυτό, νομίζω ότι εμείς έχουμε μόνο δύο επιλογές: ή να “κλειστούμε στον εαυτό μας” για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας ή να αντιγράψουμε κάποιες ξένες για μας συμπεριφορές. Το πρώτο σημαίνει ότι θα συνεχίσουμε να ζούμε στο περιθώριο και το δεύτερο ότι θα εξαφανιστεί η κουλτούρα μας.
Αλλά ακόμα κι αν κάνουμε μερικά βήματα προς την ένταξη, πού ακριβώς θα ενταχθούμε; Στις κατώτερες κοινωνικές ομάδες. Όταν δεν απασχολούνται στο εμπόριο με την οικογένεια τους, ποιες δουλειές κάνουν οι γυναίκες Ρομά; Ή είναι άνεργες ή κάνουν τις χειρότερες δουλειές και με το μικρότερο μισθό. Γιατί; Σίγουρα επειδή πολλές είμαστε αγράμματες, άρα τι επιλογές έχουμε; Στην καθαριότητα, σε λαϊκή, σε κουζίνα. Μας λείπουν οι γνώσεις, “τα εφόδια”, όπως λένε και αυτό ισχύει μέχρι κάποιο σημείο, όμως η άλλη μισή αλήθεια είναι ότι η διαφορετική κουλτούρα μας είναι σαν δικαιολογία για την εκμετάλλευση μας. Θα μπορούσαμε, ας πούμε, να δουλεύουμε προσέχοντας παιδιά, αυτό είναι κάτι που γνωρίζουμε καλά, μιας και έχουμε μεγαλώσει πολλά δικά μας, ποιος όμως θα έπαιρνε μια Τσιγγάνα για να μεγαλώσει το παιδί του;
Θα ήθελα επίσης να πω ότι ο ρατσισμός δεν ξεκινάει από τους απλούς ανθρώπους, αλλά προέρχεται από το ίδιο το κράτος, και εμείς αυτό το βιώνουμε καθημερινά: από την Αστυνομία, τις υπηρεσίες, την τηλεόραση που επαναλαμβάνει ότι “οι Τσιγγάνοι αρπάζουν παιδιά”. Αλλά νομίζω και ότι ο καθένας έχει ευθύνη: ο υπάλληλος του ΙΚΑ που θα μας μιλήσει άσχημα, κάποιοι διευθυντές σχολείων που λένε “μέχρι 5 τσιγγανόπουλα σε ένα τμήμα μπορώ να δεχτώ”, λες και είναι δικό τους το σχολείο, κάποιοι γονείς που ζητάνε να τους δείξουμε βιβλιάρια ότι τα παιδιά μας έχουν κάνει εμβόλια, ενώ δε θα ζητούσαν κάτι τέτοιο από τα παιδιά μη Ρομά. Οι ίδιοι γονείς που λένε ότι δε στέλνουμε τα παιδιά μας στο σχολείο, ενοχλούνται αν το παιδί τους καθίσει στο διπλανό θρανίο με ένα τσιγγανόπουλο. Οι ίδιοι που μας κατηγορούν ότι δε θέλουμε “να γίνουμε άνθρωποι”, θέλουν να είμαστε στο περιθώριο. Αν πάμε σε μια ταβέρνα ή σε μία καφετέρια όπως όλοι οι άνθρωποι, το πιο πιθανό είναι ότι θα έρθει ο ιδιοκτήτης και θα μας διώξει όχι για κάτι που κάναμε, αλλά γι’ αυτό που είμαστε. Και το πιο πιθανό, επίσης, είναι ότι κανένας πελάτης από τα διπλανά τραπέζια δε θα μας υποστηρίξει.
Δεν είναι όλοι ίδιοι, ευτυχώς. Καλοί άνθρωποι και κακοί υπάρχουν παντού, τίμιοι ή ανέντιμοι, όμως νιώθω ότι εμάς μας κρίνουν πιο αυστηρά, δε μας επιτρέπεται ούτε ένα λάθος: αν εγώ κάνω μια ζημιά στη δουλειά μου, θα πούνε “τσιγγάνα είναι, τι περιμένεις;”, θα το συνδέσουν με την κουλτούρα μου. Και αν χαθεί κάποιο αντικείμενο, θα είμαι η πρώτη που θα κατηγορηθώ ότι το έκλεψα. Πολλές γνωστές μου μη Ρομά πιστεύουν ότι τα παραλέω, τις καταλαβαίνω, είναι επειδή δεν έχουν ανάλογες εμπειρίες. Σίγουρα δεν τους έχει τύχει ποτέ να τις δείχνει στο δρόμο μια μητέρα στο παιδί της και να του λέει “αν δεν καθίσεις φρόνιμα θα σε κλέψει η γύφτισσα”.
Νομίζω θα ήταν καλό, πριν φέρει ο καθένας στο μυαλό του την έτοιμη εικόνα που έχει για εμάς τις Τσιγγάνες, να σκεφτεί ποια είναι η δική του στάση. Όσοι νομίζουν ότι μας ξέρουν, αλήθεια πόσα γνωρίζουν για τη ζωή μας ή για τα προβλήματα μας; Κυρίως ζητάω να με καταλάβουν οι γυναίκες και να αναρωτηθούν αν θα τις ενδιέφερε μια πραγματική επαφή μαζί μας, χωρίς να έχουν μια πρόχειρη εντύπωση, αν θα θέλανε ακόμα και να έχουν φίλες Ρομά χωρίς όμως να μας βλέπουν σαν κατώτερες, αλλά να πιστεύουν ότι μπορούν κι εκείνες να μάθουν πράγματα από εμάς.
Η ΕΣΗΕΑ, σε συνεργασία με δύο οργανώσεις που έχουν πιστωθεί νίκες με εκστρατείες υπέρ της διαφορετικότητας , τη Βρετανική «HOPE not hate» και τους Αμερικανούς «Dreamers» οργάνωσαν διημερίδα/workshop κατά του ρατσισμού και της ξενοφοβίας.
Οι δυο συντονιστές, ο Αμερικανός ακτιβιστής Carlos Saavedra, ιδρυτής της ομάδας «Dreamers», και ο Βρετανός Jason Hunter, μέλος της οργάνωσης «HOPE not hate» μίλησαν για τις δικές τους προσπάθειες αντιμετώπισης του ρατσισμού και του φασισμού.
Εστιάσαμε σε στάσεις και στρατηγικές που ενδυναμώνουν τους δεσμούς της κοινότητας και περιορίζουν την επιρροή της ρητορικής μίσους και του αποκλεισμού. Ενδιαφέρουσα η σύνθεση της ομάδας συμμετεχόντων: μέλη μεταναστευτικών οργανώσεων, εργαζόμενοι σε ΜΚΟ, ακτιβιστές, επαγγελματίες από το χώρο της εκπαίδευσης και της ψυχικής υγείας, δημοσιογράφοι – πολλές και διαφορετικές οπτικές.
Σημαντικά τα ερεθίσματα, να δούμε τώρα πως θα τα αξιοποιήσουμε…
Μετανάστες, άτομα με αναπηρία, οροθετικές, πρόσφυγες, γκέι και τρανς άτομα γίνονται καθημερινά στόχος όχι μόνο φασιστικών ομάδων και ρατσιστικών αντιλήψεων, αλλά και του ίδιου του κράτους που δείχνει με τις εξοντωτικές πολιτικές του να θέλει να τους τοποθετήσει στο περιθώριο. Πάνω απ’ όλα, όμως, η προκατάληψη και η μη αποδοχή της διαφορετικότητας παραμένουν εδραιωμένες σε μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας μας.
Η Ζωντανή Βιβλιοθήκη προτείνει την ανθρώπινη επαφή ως το καλύτερο αντίδοτο στις κάθε είδους διακρίσεις, και μια φιλική κουβέντα πρόσωπο με πρόσωπο με τα «ζωντανά βιβλία», με ανθρώπους δηλαδή που αφηγούνται πώς έχουν δεχτεί τον ρατσισμό μέσα από τα προσωπικά τους βιώματα, ως το απλούστερο εργαλείο για την κατανόηση του άλλου και την αντιμετώπιση της άγνοιας που γεννά προκαταλήψεις.
Ελάτε να διαβάσετε εκείνες τις ιστορίες που σας προκαλούν, σας δυσκολεύουν, σας ιντριγκάρουν. Ελάτε εκεί που οι ιστορίες ζωντανεύουν…
ΤΙ: Ζωντανή Βιβλιοθήκη, μια βιωματική δράση για την προώθηση ενός πολιτισμού πολυμορφίας, ενάντια στις διακρίσεις, την προκατάληψη, τον ρατσισμό και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
ΠΟΥ: Δήμος Μοσχάτου-Ταύρου, Αίθουσα 7 των πρώην Δημοτικών Σφαγείων, Επταλόφου 2, Ταύρος.
Άμεσα μέτρα για την προστασία των ανηλίκων και την κοινωνική ένταξη των Ρομά ζητά ο Συνήγορος του Πολίτη
Η υπόθεση της ανήλικης που η αστυνομία απομάκρυνε από ζεύγος Ρομά στα Φάρσαλα ανέδειξε σημαντικότατες αδυναμίες της διοίκησης, ως προς την προστασία των ανηλίκων αλλά και ως προς την προστασία από τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη μισαλλοδοξία ολόκληρων ομάδων του πληθυσμού όπως οι Ρομά, επισημαίνει ο Συνήγορος του Πολίτη. Επιπλέον, η ανεξάρτητη αρχή τονίζει ότι η μεγάλη δημοσιότητα που έλαβε η υπόθεση, συνοδεύτηκε από σειρά παραβιάσεων δικαιωμάτων ανηλίκων και ενηλίκων. Παραβιάσεις που σχετίζονται αφενός με την ανεπάρκεια της Πολιτείας να εξασφαλίσει τον σεβασμό των δικαιωμάτων της ανήλικης, αφ ετέρου δε από την αναπαραγωγή, ιδίως από ορισμένα μέσα ενημέρωσης, στερεοτύπων και ρατσιστικών στάσεων. Παράλληλα, ο Συνήγορος σημειώνει ότι την ίδια στιγμή που η Πολιτεία αδυνατεί να διασφαλίσει σε ανήλικους και ενήλικους Ρομά την ισότιμη άσκηση των δικαιωμάτων τους στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην κατοικία, στην εργασία και στην κοινωνική συμμετοχή, συνεχίζονται, εντείνονται και τυγχάνουν ιδιαίτερης προβολής αστυνομικές επιχειρήσεις «σκούπα» σε οικισμούς Ρομά ανά την επικράτεια.
Ο Συνήγορος του Παιδιού τα λέει έξω από τα δόντια, αλλά ποιος ακούει; Ο ΣΚΑΪ πάντως, όχι. Γιατί έκοψε τη σύνδεση τόσο γρήγορα;
Με αφορμή την υπόθεση της μικρής Μαρίας και την “υστερία” των ΜΜΕ, που στοχοποίησαν τους Ρομά, μιλάει στον ΣΚΑΪ ο Συνήγορος του Παιδιού, Γιώργος Μόσχος.Χαρακτηρίζει “φιάσκο” και “μυθοπλασίες” τα όσα παρουσιάστηκαν και καταγγέλλει την τρομοκρατία σε βάρος των Ρομά. Αναφέρεται στην ανάγκη μιας ουσιαστικής κοινωνικής πολιτικής με στόχο η πληθυσμιακή αυτή ομάδα, με τις ιδιαίτερες ανάγκες και αξίες, να ενταχθεί καλύτερα στην κοινωνία, χωρίς να απολέσει τα πολιτιστικά της στοιχεία.Επίσης, κάνει κριτική στο θεσμό της υιοθεσίας -και συγκεκριμένα στις ιδιωτικές υιοθεσίες. Αναφερόμενος στο εμπόριο βρεφών, επισημαίνει την ανάγκη να τεθούν ως προτεραιότητα της κοινωνίας τα δικαιώματα του παιδιού, με την υιοθέτηση από την Πολιτεία ενός εθνικού σχεδίου δράσης.
Τις τελευταίες ημέρες βιώνουμε (για άλλη μια φορά) το ρατσισμό που αναδύεται μέσα από τις συντονισμένες (;) κινήσεις κυβέρνησης, ΜΜΕ και μερικών ΜΚΟ. Τρία άρθρα, τροφή για σκέψη. Πότε θα γίνει ένας σοβαρός διάλογος σε αυτήν τη χώρα για τον κοινωνικό αποκλεισμό, το ρατσισμό και τις επιπτώσεις του;
Παρακολουθήσαμε όλοι το ρατσιστικό show κατά των Ρομά που έστησαν media και κυβέρνηση με τις ευλογίες του «Χαμόγελου του παιδιού».
Όλα ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια ενός αστυνομικού ελέγχου σε σπίτια Ρομά, όταν διαπιστώθηκε πως εκεί υπάρχει ένα κορίτσι που δε προσομοιάζει στα «φυλετικά χαρακτηριστικά» των Ρομά. Η προκατάληψη κατά των Ρομά οδήγησε την αστυνομία στο να προσπαθήσει να αποδείξει ότι το εν λόγω κοριτσάκι (ηλικίας τελικά 5-6 χρονών) αποτελούσε θύμα απαγωγής.
Έτσι ο εισαγγελέας διέταξε την πραγματοποίηση εξετάσεων DNA, που απέδειξαν ότι δεν επρόκειτο για τους βιολογικούς γονείς του κοριτσιού. Επρόκειτο λοιπόν για μια ακόμη παράτυπη υιοθεσία, πρακτική στην οποία προφανώς και οδηγούνται πολλά αντρόγυνα στην Ελλάδα, δεδομένου ότι οι γραφειοκρατικές διαδικασίες στέκονται εμπόδιο σε μια νομότυπη διαδικασία υιοθεσίας.
Οι γονείς του κοριτσιού ανέφεραν πως πήραν το παιδί από μια γυναίκα που δεν είχε τη δυνατότητα να το μεγαλώσει.
Παρ’ όλα αυτά, οι γονείς – θύματα μιας αλματώδους λογικής – κρίθηκαν προφυλακιστέοι, κατηγορούμενοι για απαγωγή. Το παιδί σίγουρα απέκτησε ένα τεράστιο χαμόγελο, αφού πάρθηκε από τους οικείους του και οδηγήθηκε σε χώρο της ΜΚΟ «Χαμόγελο του Παιδιού», ενώ “ποιός νοιάζεται” για τα υπόλοιπα (μη λευκά) παιδιά της οικογένειας, που θα μεγαλώσουν με φυλακισμένους γονείς.
Η κυβέρνηση συνέχισε το παιχνίδι της, εκμεταλευόμενη όπως πάντα θέματα που ευαισθητοποιούν την τηλεορασόπληκτη κοινωνία, πραγματοποιώντας show μηδενικής ανοχής, εναντίον του νέου «εσωτερικού εχθρού» που πλέον είναι οι Ρομά.
Είναι η πρώτη φορά φορά που οι αρχές αντιμετωπίζουν με προκατάληψη οικογένειες Ρομά με τις ευλογίες της ΜΚΟ «Χαμόγελο του Παιδιού»;
Τον Μάιο του 2008 μια γυναίκα Ρομά βρέθηκε στο αστυνομικό τμήμα της Ορεστιάδας, έντρομη ζητώντας βοήθεια. Δυο παιδιά της, ο Αμέτ και ο Αϊχάν ηλικίας 8 και 6 ετών αντίστοιχα, εξαφανίστηκαν. Η γυναίκα αντιμετωπίζεται με προκατάληψη. Η αστυνομία την ανακρίνει και ισχυρίζεται ότι έχει ομολογήσει ότι πούλησε τα παιδιά της. Ο πατέρας της οικογένειας κρίνεται προφυλακιστέος, ενώ η ΕΛ.ΑΣ. ανακαλύπτει συνεργούς στην πώληση των παιδιών.
Οι έρευνες στρέφονται σε εντελώς λάθος κατεύθυνση και αρκετές μέρες αργότερα τα παιδιά εντοπίζονται νεκρά σε μπλοκαρισμένο ασανσέρ ακατοίκητης πολυκατοικίας, σε απόσταση 100 μέτρων από το αστυνομικό τμήμα Ορεστιάδας και 40 μέτρων από την κεντρική πλατεία.
Μεσημέρι στο Παγκράτι. Ο Γιωργάκης παίζει με την Αννούλα και η μητέρα τους δουλεύει στο σπίτι. Τα παιδιά παρασυρμένα από το παιχνίδι χάνονται και η μάνα τρελαμένη ζητάει βοήθεια από την αστυνομία. Ξεσηκώνεται αμέσως όλη η γειτονιά. Ψάχνουν παντού, φωνάζουν δημοσιογράφους για να κάνουν τις περιγραφές των παιδιών. Ο επικεφαλής των ερευνών εισαγγελέας είναι δίπλα στη μάνα και της δίνει κουράγιο. Χτενίζουν όλη την περιοχή. Μια μέρα αργότερα βρίσκουν τα παιδιά ταλαιπωρημένα και φοβισμένα σε απόσταση δύο χιλιομέτρων από το σπίτι τους. Είχαν παγιδευτεί σε ένα αφύλαχτο φρεάτιο και δεν μπορούσαν να βγούνε…
Μεσημέρι στην Ορεστιάδα. Ο Αχμέτ παίζει με τον Αιχάν. Τα παιδιά παρασυρμένα από το παιχνίδι χάνονται και η τσιγγάνα μάνα τρελαμένη ζητάει βοήθεια. Ανακρίνεται και «ομολογεί», δεν μιλάει καλά ελληνικά, είναι τρομοκρατημένη, φοβάται μήπως φταίει ο πατέρας. Ο πατέρας φυλακίζεται ενώ αρνείται τα πάντα. Η αστυνομία βρίσκει και συνεργούς. Κινητοποιούνται όλοι μέσα από τα γραφεία τους και τα τηλέφωνά τους. Ψάχνουν στα σύνορα. Η γειτονιά βλέπει τηλεόραση ανατριχιασμένη. Ωσπου τα παιδιά πεθαίνουν από θερμοπληξία 100 μέτρα από το αστυνομικό τμήμα Ορεστιάδας και 40 μέτρα από την κεντρική πλατεία.
Αστυνομία, τηλεοπτικές εκπομπές ανεύρεσης επιζώντων, εισαγγελείς, δημοσιογράφοι αλλά και το Χαμόγελο του Παιδιού βολεύτηκαν με το σενάριο ότι τα παιδιά πουλήθηκαν από τους ρομά γονείς τους. Από κοντά και τα μέσα ενημέρωσης: «Τσιγγάνα μάνα πουλάει τα παιδιά της», «ο πατέρας πούλησε τα παιδιά με τον κουνιάδο», «κυκλώματα τσιγγάνων εκμεταλλεύονται μικρά παιδιά». Ολα αυτά μαζί με τις υστερικές φωνές αγανακτισμένων πολιτών. Των πολιτών εκείνων που σωπαίνουν όταν δίπλα τους κάποιος γονιός χτυπάει το παιδί του ή το κακοποιεί πάνω σε ένα μεθύσι ή ακόμα και το βιάζει. Η συλλογική αυτή σιωπή μπροστά στην «ιερή οικογένεια» δεν ισχύει όμως για τα παιδιά μεταναστών ή Ρομά. Εκεί ξεφωνίζονται όλα. Ακόμα και μετά το θάνατο των παιδιών οι ηθικοί αυτουργοί του συλλογικού εγκλήματος επιμένουν στα κυκλώματα διακίνησης παιδιών και στα αστυνομικά θρίλερ για να μην υποχρεωθούν να ομολογήσουν ότι άλλο ένα ρατσιστικό έγκλημα διαπράχτηκε κάτω από τα μάτια μας. Αντί να κάνουν όλοι το προφανές, να τρέξουν, να ψάξουν τα δυο παιδιά που έπαιζαν, αντί να θυμηθούν την περίπτωση του Αλέξ, άρχισαν να ερευνούν τα σύνορα και να ενοχοποιούν τους γονείς. Οι αστυνομία απέσπασε ομολογία της μάνας, οι εισαγγελείς προφυλάκισαν τον πατέρα, οι οργανώσεις ψάχνανε τα διεθνή κυκλώματα, οι δημοσιογράφοι ζητούσαν αυστηρότερους νόμους και οι πολίτες έβλεπαν τηλεόραση αγανακτισμένοι με τη συμπεριφορά των τσιγγάνων γονιών.
Μέχρι που τα νεκρά παιδιά άρχισαν να μυρίζουν. Μια μυρωδιά που απλώθηκε σε όλη την Ελλάδα του ρατσισμού και της αδιαφορίας.
Με μια αναζήτηση “Τσεριμπαση πούλησαν” θα οδηγηθείτε στο εμετικό κλίμα που δημιούργησαν τα ΜΜΕ εκείνο το χρονικό διάστημα.
Πραγματικό παιδί των δυο Ρομά η Ιρλανδέζα «μικρή Μαρία»
Τα τεστ DNA απέδειξαν ότι το ζευγάρι των δύο Ρομά στο Δουβλίνο είναι όντως οι γονείς του επτάχρονου ξανθού κοριτσιού, για το οποίο γείτονες και αστυνομία είχαν «αμφιβολίες» επηρεασμένοι – όπως εκτιμάται – από την υπόθεση της 4χρονης Μαρίας που βρέθηκε σε καταυλισμό Ρομά στα Φάρσαλα.
Το ίδιο έδειξαν τα τεστ DNA και για δεύτερο ξανθό παιδί άλλης οικογένειας Ρομά στην Ιρλανδία. Tα δύο παιδάκια, η επτάχρονη της οικογένειας από το Δουβλίνο και ένα δίχρονο αγόρι οικογένειας από άλλο σημείο της χώρας, είχαν απομακρυνθεί για δύο νύχτες από τους γονείς τους. Oι δύο οικογένειες επέμεναν εξαρχής πως μοναδικός λόγος που προέκυψαν οι «αμφιβολίες» ήταν η υπόθεση της μικρής Μαρίας στα Φάρσαλα, η οποία έχει απασχολήσει εκτενώς τον ευρωπαϊκό τύπο.
Στην περίπτωση της επτάχρονης, οι τοπικές αρχές επιδίωκαν δικαστική διαταγή για παραμονή του κοριτσιού στις κρατικές υπηρεσίες μέχρι τα αποτελέσματα των γενετικών εξετάσεων. Μετά την επανένωση της επτάχρονης με την οικογένειά της, οι γονείς εξέδωσαν ανακοίνωση στην οποία υπογραμμίζουν ότι «δεν υπήρχε σε καμία περίπτωση επαρκής βάση για να πάρουν το παιδί».
Όπως αναφέρουν οι Irish Times, ο Ιρλανδός υπουργός Δικαιοσύνης Άλαν Σάτερ ζήτησε εξηγήσεις από τις τοπικές αστυνομικές αρχές, λέγοντας πως οι αμφιβολίες για τη σχέση των ζευγαριών με τα παιδιά αποδείχθηκαν αβάσιμες. Σημειώνοντας πως δεν αμφισβητεί ότι οι τοπικές αρχές ενέργησαν «καλή τη πίστει», ο υπουργός ανέφερε ότι έχει «ανησυχίες σε σχέση με τις δύο υποθέσεις» και ζήτησε αναφορά σχετικά με το υπόβαθρό τους.
Η στοχοποίηση των Ρομά και οι επιπτώσεις της. του Δημήτρη Θ. Ζάχου*
Δύο επεισόδια που σημειώθηκαν στην Ελλάδα και στη Γαλλία έχουν φέρει, για άλλη μια φορά, τους Ρομά στο επίκεντρο του δημόσιου λόγου.
Στην πρώτη, η οποία είναι και η πιο γνωστή στην ελληνική κοινωνία, σε έλεγχο που διεξήγαγαν αστυνομικοί βρήκαν ένα κοριτσάκι, του οποίου τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, αλλά και το γενετικό υλικό -όπως φάνηκε αργότερα- δεν ταίριαζαν μ’ αυτά των φερόμενων ως γονέων του. Το θέμα πήρε μεγάλη και διεθνή διάσταση, ο τρόπος όμως που καλύφθηκε δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με πώς διάφοροι παράγοντες του δημόσιου βίου αντιλαμβάνονται την καταπολέμηση των φαινομένων των προκαταλήψεων και του ρατσισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι φερόμενοι ως δράστες δεν παρουσιάστηκαν ως άτομα που κατηγορούνται για τη συγκεκριμένη πράξη, αλλά, προβλήθηκε κατά κόρον η πολιτισμική / εθνοτική τους ομάδα. Υπάλληλοι κρατικών οργανισμών, στελέχη Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και δημοσιογράφοι τόνιζαν το στοιχείο «διαφορετικότητας» των συγκεκριμένων ανθρώπων, δηλαδή τη ρομική τους καταγωγή.
Ένας τέτοιος λόγος όμως, καλλιεργεί και διαιωνίζει τις προκαταλήψεις σε βάρος όλων των Ρομά. Εάν λάβουμε δε υπόψη, ότι παράλληλα με τις ανακρίσεις για το συμβάν της Λάρισας οργανώθηκε μια εκστρατεία έρευνας για προϊόντα ή ενδείξεις παραβατικών συμπεριφορών σε αυτοκίνητα αλλά και καταυλισμούς, τότε η στοχοποίηση της συγκεκριμένης πληθυσμιακής κατηγορίας δεν μπορεί παρά να επιφέρει την άνοδο των ρατσιστικών αντιλήψεων και συμπεριφορών των «άλλων» έναντι των Ρομά και όχι μόνον.
Στη δεύτερη από τις περιπτώσεις που αναφέραμε και στην αρχή του άρθρου, στη Γαλλία νεαρή μαθήτρια ρομικής καταγωγής «αρπάχτηκε» από το σχολείο της για να απελαθεί μαζί με την οικογένειά της στο Κόσσοβο. Το γεγονός προκάλεσε αντιδράσεις και διαμαρτυρίες, γεγονός που ανάγκασε το γάλλο πρόεδρο να κάνει μια ατυχή παρέμβαση, δηλώνοντας ότι η μαθήτρια μπορεί να επιστρέψει, αλλά χωρίς την οικογένειά της! Η παραβίαση της οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη «φυλετική ισότητα» έχει και στο παρελθόν προκαλέσει την καταδίκη της (προηγούμενης) γαλλικής κυβέρνησης, αφού καταπατά τα δικαιώματα της ελεύθερης μετακίνησης ευρωπαίων πολιτών. Εντούτοις, ο γάλλος υπουργός των εσωτερικών όχι μόνον υπερασπίστηκε την πολιτική των απελάσεων Ευρωπαίων πολιτών, αλλά δήλωσε ότι ο τρόπος ζωής των Ρομά από τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία είναι τόσο διαφορετικός, ώστε λίγοι από αυτούς/ές θα μπορούσαν να ενταχθούν στη γαλλική κοινωνία και κατά συνέπεια η πλειοψηφία τους θα πρέπει να απελαθεί.
Η συγκεκριμένη αντίληψη καλλιεργεί τον πολιτισμικό ρατσισμό, δηλαδή εκείνη την ιδεολογία, σύμφωνα με την οποία ο πολιτισμός κάθε ομάδας είναι αδιαπέραστος και αμετάβλητος και η οποία αποδίδει διάφορα χαρακτηριστικά, όπως η ραθυμία ή η παραβατικότητα σ’ αυτόν (έτσι έμαθες, αυτός είναι ο τρόπος ζωής σου δεν αλλάζει). Η νέα αυτή μορφή ρατσισμού, όπως και η κλασσική βιολογική ρατσιστική προσέγγιση, φαίνεται πως διαπερνά σημαντικό μέρος παραγόντων της δημόσιας ζωής στην Ελλάδα, αλλά και σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντιλήψεις όπως «η νομαδική κουλτούρα των Ρομά τους οδηγεί να επιλέγουν να ζουν σε καταυλισμούς και σκηνές παρά σε σπίτια», «ο πολιτισμός των Ρομά δεν είναι συμβατός μ’ αυτόν του σχολείου» συνυπάρχουν και αλληλοσυμπληρώνονται μ’ αυτές που θέλουν «τη διαρκή μετακίνηση ως φυσική ανάγκη των Ρομά» και «τους Ρομά να μην παίρνουν τα γράμματα».
Η πραγματικότητα είναι ότι αρκετά μέλη ρομικών ομάδων ζούσαν – και κατά κανόνα ζουν – στο περιθώριο. Ιστορικά, οι κυρίαρχες οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις τους χρησιμοποίησαν ως φτηνό εργατικό δυναμικό που αναλάμβανε τις πιο βρώμικες εργασίες. Σαν αποτέλεσμα, είναι πολλοί και πολλές αυτοί/ές που έχουν χαμηλό βιοτικό και εκπαιδευτικό επίπεδο, χαμηλό προσδόκιμο όριο ζωής, χαμηλής ποιότητας εργασίες, και υψηλά ποσοστά ανεργίας & παιδικής θνησιμότητας.
Έτσι, σε συνθήκες κρίσης του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος, η θέση των Ρομά γίνεται ολοένα και πιο δυσχερής. Οι άνθρωποι αυτοί, για μια ακόμη φορά χρησιμοποιούνται από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και πολιτικά κόμματα ως αποδιοπομπαίοι τράγοι. Η στοχοποίησή τους, όπως και όλων των «διαφορετικών» συνανθρώπων μας, μπορεί να δίνει πρόσκαιρα πόντους στη δημοφιλία ατόμων και κομμάτων, είναι όμως μια τακτική, που μαζί με τις αντίστοιχες πολιτικές, ρίχνει νερό στο μύλο της ακροδεξιάς, αφού από αυτό το χώρο εκπορεύονται τέτοιες αντιλήψεις και πολιτικές και είναι αυτός ο χώρος που ξέρει να τις προασπίζει καλύτερα.
* Ο Δημήτρης Ζάχος είναι Λέκτορας Παιδαγωγικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
