Σε ένα άρθρο του Wired για το φαινόμεο placebo, διάβασα αυτό το απόσπασμα…
Placebos Are Getting More Effective. Drugmakers Are Desperate to Know Why.
…. These new findings tell us that the body’s response to certain types of medication is in constant flux, affected by expectations of treatment, conditioning, beliefs, and social cues. For instance, the geographic variations in trial outcome that Potter uncovered begin to make sense in light of discoveries that the placebo response is highly sensitive to cultural differences.
Anthropologist Daniel Moerman found that Germans are high placebo reactors in trials of ulcer drugs but low in trials of drugs for hypertension—an undertreated condition in Germany, where many people pop pills for herzinsuffizienz, or low blood pressure.
Moreover, a pill’s shape, size, branding, and price all influence its effects on the body. Soothing blue capsules make more effective tranquilizers than angry red ones, except among Italian men, for whom the color blue is associated with their national soccer team—Forza Azzurri!
But why would the placebo effect seem to be getting stronger worldwide? Part of the answer may be found in the drug industry’s own success in marketing its products. …
Αρχές της δεκαετίας του ’90 άκουσα για πρώτη φορά τον Arnold Mindell να μιλα για τρόπους επικοινωνίας με ανθρώπους σε κώμα. Μαζί με την Amy Mindell δούλευαν με ασθενείς που το ιατρικό σύστημα θεωρούσε μη ικανούς για επικοινωνία. Χρόνια αργότερα, βρέθηκα σε δημόσιο νοσοκομείο της Αθήνας μαζί με τα αδέριφα μου, με τη μάνα μας σε βαθύ κώμα, από ένα βαρύ εφκεφαλικό. Περάσαμε 5 εβδομάδες εκεί, μέχρι τη μέρα που η μάνα έκλεισε τα μάτια της και έφυγε για το μεγάλο ταξίδι. Σαν χθες, πριν τρία χρόνια. Τις τελευταίες μέρες της, με τη βοήθεια των Mindell, επικοινωνήσαμε μαζί της, ακολουθήσαμε τα ανεπαίσθητα σινιάλα της. Μέσα στο δύσκαμπτο σύστημα του νοσοκομείου και την καχυποψία για κάθε τι έξω από τα ‘ευρέως αποδεκτά’ είχαμε μεγάλες δυσκολίες να δημιουργήσουμε την ησυχία και το χρόνο για τη δουλειά αυτή. Μια ειδικευόμενη γιατρός, φρόντισε ένα απόγευμα να έχουμε την κατάλληλη ησυχία. Λίγες μέρες μετά της πήγα το βιβλίο της Amy Mindell, “Coma: A Healing Journey“, για να καταλάβει τι προσπαθούσαμε να κάνουμε. Με βρήκε στο διάδρομο την επόμενη μέρα, και με έκπληξη μου είπε ‘κα Βασιλείου, δεν ήξερα οτι έχει γίνει τόσο σοβαρή δουλειά’. Ήταν μια γλυκειά στιγμή, μια νέα επιστήμονας ανοιχτή να δει και καινούργιους τρόπους δουλειάς με τους ασθενείς της.
Επί 23 χρόνια ένας άνδρας από το Βέλγιο ζούσε “παγιδευμένος” στο παράλυτο σώμα του, χωρίς να μπορεί να επικοινωνήσει με τους συγγενείς και τους γιατρούς του που θεωρούσαν ότι βρισκόταν σε κώμα και δεν είχε επαφή με το περιβάλλον. Ο 46χρονος Ρομ Χουμπέν, 46 ετών σήμερα, ήταν νεαρός φοιτητής, λάτρης των πολεμικών τεχνών, όταν έπεσε θύμα σοβαρού τροχαίου ατυχήματος, το 1983. Οι γιατροί και οι νοσοκόμες στο νοσοκομείο όπου μεταφέρθηκε διέγνωσαν ότι είχε πέσει σε άγρυπνο κώμα. Χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν δυόμισι δεκαετίες και να γίνουν ειδικές ιατρικές εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο της Λιέγης για να διαπιστωθεί ότι ο εγκέφαλός του λειτουργούσε κανονικά και ότι ο άτυχος άνδρας αντιλαμβανόταν τα πάντα αλλά δεν μπορούσε να επικοινωνήσει. Τα τελευταία τρία χρόνια ο Χουμπέν υποβάλλεται σε θεραπεία και κατάφερε, με τη βοήθεια ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή, να αφηγηθεί το Γολγοθά που έζησε όλα αυτά τα χρόνια.
About eight years ago, Glenn Albrecht began receiving frantic calls from residents of the Upper Hunter Valley, a 6,000-square-mile region in southeastern Australia. For generations the Upper Hunter was known as the “Tuscany of the South” — an oasis of alfalfa fields, dairy farms and lush English-style shires on a notoriously hot, parched continent. “The calls were like desperate pleas,” Albrecht, a philosopher and professor of sustainability at Murdoch University in Perth, recalled in June. “They said: ‘Can you help us? We’ve tried everyone else. Is there anything you can do about this?’ ”
Residents were distraught over the spread of coal mining in the Upper Hunter. Coal was discovered in eastern Australia more than 200 years ago, but only in the last two decades did the industry begin its exponential rise. Today, more than 100 million tons of black coal are extracted from the valley each year, primarily by open-pit mining, which uses chemical explosives to blast away soil, sediment and rock. The blasts occur several times a day, sending plumes of gray dust over ridges to settle thickly onto roofs, crops and the hides of livestock. Klieg lights provide a constant illumination. Trucks, draglines and idling coal trains emit a constant low-frequency rumble. Rivers and streams have been polluted.
Albrecht, a dark, ebullient man with a crooked aquiline nose, was known locally for his activism. He participated in blockades of ships entering Newcastle (near the Upper Hunter), the largest coal-exporting port in the world, and published opinion articles excoriating the Australian fossil-fuel industries. But Albrecht didn’t see what he could offer besides a sympathetic ear and some tactical advice. Then, in late 2002, he decided to see the transformation of the Upper Hunter firsthand.
“There’s a scholar who talks about ‘heart’s ease,’ ” Albrecht told me as we sat in his car on a cliff above the Newcastle shore, overlooking the Pacific. In the distance, just before the earth curved out of sight, 40 coal tankers were lined up single file. “People have heart’s ease when they’re on their own country. If you force them off that country, if you take them away from their land, they feel the loss of heart’s ease as a kind of vertigo, a disintegration of their whole life.” Australian aborigines, Navajos and any number of indigenous peoples have reported this sense of mournful disorientation after being displaced from their land. What Albrecht realized during his trip to the Upper Valley was that this “place pathology,” as one philosopher has called it, wasn’t limited to natives. Albrecht’s petitioners were anxious, unsettled, despairing, depressed — just as if they had been forcibly removed from the valley. Only they hadn’t; the valley changed around them.
The last decade is a strong contender for the title “the decade of dubious leadership.” From the handling of Katrina to the collapse of the banking system, it was a disastrous decade for leadership. Ironically, it was also a decade during which more was written on leadership than ever before. I’m hoping for a better decade of leadership, and here are my top five leadership trends I’d like to see take off in the coming years.
1. Good enough leadership. Enough with excellence. We may be better off with ‘good enough leadership.’ Our infatuation with leaders and celebrities smacks of feudalism, and might even be at the root of leadership failures. When we overly estimate high rank, we don’t see those above us as needing help, dependent, or fallible. So rather than feeling it’s our responsibility to help leaders, we hold them to an impossible standard of behavior, and when a lapse occurs, attribute the fault to an abuse of power, rather than to their human fallibility. This deification of leadership is bad for organizations and bad for democracy. It furthers the idea that change happens from above, and serves as a disincentive for others to step forward to lead and serve. And when leaders buy into their own deification they keep themselves isolated and out of touch with what’s happening. Good enough leadership recognizes leader’s limitations, fallibility, need for help and dependence on those below. Leaders can only be as good as the followers they develop.
2. Better followership. This is the flip side of #1 above. Subordinates are just as crucial to the success of an organization as the leader. The higher up you go in an organization the more dependent you are on those below for getting work done. Information is filtered to you through subordinates who are trying to curry your favor, compete for your job, and preserve their good name. Fostering better followership should be job #1 for any leader. The subordinate’s responsibility is to be honest and direct with the boss, to know and relate to the boss’s working style, expectations, and style of communication and above all, to let the boss know what’s happening, both problems and failures as well as successes.
3. Be a leader with limits. Sustainability is the buzzword of the decade. When we think about sustainability we tend to think about recycling and carbon emissions, but not about our bodies. Work-life balance is a sustainability issue; knowing our bodies’ limits, attending to fatigue, and factoring our energy into the bottom line should be the next big thing in the green revolution. If we closed a crucial deal but got sick in the process, what did we accomplish? Our bodies are like the canary in the coal mine: fatigue, fear, hesitation and uncertainty are important signals that can help us create more sustainable leadership practices for ourselves and for the people we lead.
4. Leading means Learning.Studies show that the most effective workplace learning doesn’t happen in a classroom, on a computer screen, or even at an expensive off-site, but through interaction, relationship and informal mentoring. In other words, learning happens all the time, day by day, minute by minute, through relationship and formal and informal mentoring. We know that the single biggest cost to an organization is finding and growing talent. Learning is a serious business and competitive advantage goes to the organization that recognizes and leverages implicit learning. What is the role of the leader in this? The role of the leader is to model that learning and to foster others’ desires to learn in the workplace.
5. Be nice. We’re inundated with research that shows the importance of positive emotions and a pleasant atmosphere on productivity and employee retention. A study in the Harvard Business Review (June 2005, Competent Jerks, Lovable Fools ) found that likeability is so key in the workplace that people are more likely to ask help from someone likeable than someone competent. The quality of interaction with our immediate boss and co-workers is cited as the single most important reason behind voluntary turnover, and is linked positively to employee engagement, morale, and performance. Finally, recent research that emotions are contagious, that people mimic facial expressions and synchronize their moods with others, makes the value of niceness even greater. And leaders are more emotionally “contagious” than others. It’s not rocket science, it’s something we all feel and know intuitively, but now research is validating our intuitions: the better the mood, the greater the level of collaboration, and the greater the results achieved. People who get on well get more done in less time and with less cost.
Χαρά, λύπη, θυμός, φόβος, έκπληξη και αηδία: αυτά είναι τα Μεγάλα Έξι συναισθήματα, αυτά που εκδηλώνουν όλοι οι άνθρωποι στον κόσμο με τις ίδιες δραματικές χαρακτηριστικές εκφράσεις στο πρόσωπο. Αυτά τα συναισθήματα αποτελούν αντικείμενο μελέτης για περισσότερο από μισό αιώνα για τον ρόλο τους στην επιβίωση του είδους μας.
Οι καιροί έχουν αλλάξει ωστόσο, εμείς, αντίθετα από τους προγόνους μας, ζούμε σε έναν εξευγενισμένο κόσμο στον οποίο άλλα συναισθήματα ήρθαν στο πρώτο πλάνο. Πλεονεξία, ντροπή, πλήξη, κατάθλιψη, ζήλια και αγάπη για παράδειγμα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν την επιτομή της εποχής μας.
Μπορεί όμως ορισμένα πιο αφανή συναισθήματα να είναι αυξανόμενα σχετικά σήμερα. Εδώ, εξερευνούμε πέντε από αυτά.
Ανάταση Το συναίσθημα της εξύψωσης
Εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η ομιλίας της ορκωμοσίας του προέδρου Barack Obama ήταν ισχυρός, γεννούσε έμπνευση. Πολλοί από τους οπαδούς του κρεμόταν από κάθε λέξη του, με δάκρυα στα μάτια, ένα μυρμήγκιασμα στο στον αυχένα και ένα ζεστό αίσθημα στο στήθος τους σαν να άνοιγε για να βγει αγάπη και ελπίδα. Αυτό το συναίσθημα ονομάζει «ανάταση» ο Jonathan Haidt του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, στο Charlottesville. Η ανάταση μοιάζει να είναι παγκόσμιο συναίσθημα. Αν και δεν έχει ακόμα μελετηθεί στις σύγχρονες εγγράμματες κοινωνίες, έχει καταγραφεί σε ανθρώπους στην Ιαπωνία, την Ινδία, τις ΗΠΑ και τα Παλαιστινιακά εδάφη.
Προκειμένου να θεωρηθεί βασικό συναίσθημα, πρέπει να έχει και ένα σκοπό. Αν τα συναισθήματα υπάρχουν ως βοηθοί στην επιβίωση, πρέπει να ωθούν δραστηριότητες που μας βοηθούν να ευημερούμε. Οπότε, σε τι χρησιμεύει η ανάταση; Ο δρ. Haidt αρχικά σκέφτηκε ότι μας κάνει ευγενέστερους προς τους άλλους. Στη συνέχεια αντιλήφθηκε ότι συμμετέχει το πνευμονογαστρικό νεύρο στην έκφραση του συναισθήματος. Η ενεργοποίηση αυτού του νεύρου συνδέεται και με την ορμόνη οξυτοκίνη η οποία δημιουργεί ζεστά, ήρεμα συναισθήματα – αυτά ακριβώς που συνδέονται με την ανάταση. Μπορεί η οξυτοκίνη να είναι το κλειδί; Η μαθήτρια του Jennifer Silvers παρατήρησε ότι είναι η οξυτοκίνη που κάνει τις μητέρες να παράγουν γάλα. Έτσι, ο Haidt και η Silvers προέβησαν σε πειράματα: έδειξαν τα ίδια βίντεο από εκπομπές «ανάτασης» της Όπρα σε μητέρες και ανακάλυψαν ότι ήταν πιθανότερο να παράγουν γάλα μετά και αφιέρωναν περισσότερο χρόνο με τα βρέφη τους, από εκείνες που έβλεπαν βίντεο της σειράς Seinfeld.
Έτσι, η ανάταση έχει ένα φυσικό συστατικό και έχει επίδραση κινητοποίησης. Δεν έχει ώμος εμφανή έκφραση προσώπου, το οποίο μπορεί να εξηγεί το γιατί παρέμεινε χωρίς να μελετηθεί μέχρι σήμερα. Ίσως υπάρχουν κάποια ελάχιστα χαρακτηριστικά, λέει ο Δρ. Haidt, ένα ελαφρύ ανασήκωμα των φρυδιών ή μαλάκωμα των χαρακτηριστικών του προσώπου.
Επίσης, η ανάταση είναι σχετικά σπάνια. Οι ανθρώποι την βιώνουν λιγότερο από μία φορά την εβδομάδα, αλλά είναι συνήθως αυτές οι στιγμές που θυμάται κανείς όταν κάνει απολογισμό των πιο σημαντικών εμπειριών τους.
Ενδιαφέρον Το περίεργο συναίσθημα
Το ενδιαφέρον είναι πιο δύσκολο να περιγραφεί από τον φόβο ή την χαρά αλλά παρόλα αυτά κατέχει ένα σημαντικό σημείο που έχουν τα βασικά συναισθήματα: έχει δική του έκφραση προσώπου. Επίσης, μοιάζει να έχει στόχο. Ο ψυχολόγος Paul Silvia του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας πιστεύει ότι κάνει τους ανθρώπους να μαθαίνουν, όχι για λεφτά, όχι για κάποιες εξετάσεις αλλά για την ίδια την γνώση, για να αυξήσουν τις γνώσεις τους επειδή το επιθυμούν.
Το ενδιαφέρον μπορεί να είναι το αντίβαρο στον φόβο και την αγωνία που περιβάλλουν τις μη οικείες εμπειρίες. Αν δεν υπήρχε το ενδιαφέρον δεν θα προσεγγίζαμε τίποτα το άγνωστο ή το πολύπλοκο γιατί αυτά τείνουν να μας προκαλούν νευρικότητα. «Αυτό έχει νόημα αν σκεφτούμε την εξελικτική μας ιστορία, καθώς οι άγνωστες καταστάσεις μπορούσαν να είναι επικίνδυνες πολύ συχνά” λέει ο κ. Silvia. «Αλλά στον σημερινό κόσμο, θα ήταν καταστροφικό γιατί δεν θα άκμαζε η διάνοια». Ευγνωμοσύνη Το συναίσθημα τόνωσης των σχέσεων
Η ευγνωμοσύνη πρέπει να διανύσει πολύ δρόμο μέχρι να είναι σε θέση να πληροί να αυστηρά κριτήρια των βασικών συναισθημάτων, όπως τα έχουν ορίσει οι ψυχολόγοι. Δεν έχει ακόμα αναγνωριστεί κάποια έκφραση του προσώπου που να συνδέεται με την ευγνωμοσύνη, αν και είναι εύκολο να εικάσουμε τι εμπλέκεται – ένα χαμόγελο, μια κλίση του κεφαλιού, ίσως, ενώ πρέπει να διεξαχθούν μελέτες σε μη δυτικές κοινωνίες, αφού οι συμπεριφορές ποικίλουν ανάλογα με τον πολιτισμό (στις ΗΠΑ πχ. ο σερβιτόρος περιμένει στον δεξί αγκώνα για να πάρει φιλοδώρημα, ενώ στην Ιαπωνία θα σε κυνηγήσει στο δρόμο για να επιστρέψει τα επιπλέον χρήματα».
Και η ευγνωμοσύνη μας κινητοποιεί να δράσουμε όμως: μας κάνει να αναγνωρίζουμε και να ανταποδίδουμε μια καλοσύνη ή μια ευγενική πράξη. Η Sara Algoe του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας ανακάλυψε ότι η ευγνωμοσύνη κάνει τα ζεύγη που συζούν να αισθάνονται πιο συνδεδεμένα. Υποστηρίζει ότι οι πραγματικά ευγενικές χειρονομίες μας βοηθούν να εντοπίσουμε άτομα που «μας πιάνουν» πραγματικά, δίνοντας μας το σήμα ότι θα έπρεπε να τα γνωρίσουμε καλύτερα, αφού φαίνεται να είναι αυτά που θα μπορούσαν να βρίσκονται πλάι μας στο μέλλον. ΄’Ετσι, στη σχέση η ευγνωμοσύνη μας υπενθυμίζει πόσο σπουδαίος είναι ο σύντροφός μας. Σε βάθος χρόνου, η ευγνωμοσύνη υπάρχει για να προωθεί ένα θετικό κύκλο πάρε-δώσε δημιουργώντας ένα σπιράλ προς τα πάνω για την ικανοποίηση στη σχέση.
Περηφάνια Το συναίσθημα με τα δυο πρόσωπα
Το υπερφίαλο, υπεροπτικό συναίσθημα της περηφάνιας αποκαλείται το χειρότερο από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα. Ωστόσο, η περηφάνια μπορεί να είναι και ευγενής. Όλοι γνωρίζουμε το ικανοποιητικό αίσθημα όταν επιτυγχάνουμε κάτι και της αίσθηση αξιοσύνης του εαυτού μας που έρχεται όταν κάνουμε κάτι καλά. Για το λόγο αυτό η Jessica Tracy του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολούμπια (UBC) στο Βανκούβερ του Καναδά, κάνει τη διάκριση μεταξύ αυτού που αποκαλεί «υβριστική περηφάνια» και «αυθεντική περηφάνια».
Η περηφάνια μπορεί να εκδηλώνεται με δυο διαφορετικούς τρόπους, αλλά δεν μπορούμε να τους ξεχωρίσουμε από την εξωτερική τους έκφραση. Και οι δυο τύποι κάνουν τους ανθρώπους να γείρουν το κεφάλι πίσω, να απομακρύνουν τα χέρια από το σώμα και να προσπαθούν να φανούν όσο πιο μεγάλοι γίνεται. Όπως σημείωσε ο Κάρολος Δαρβίνος στο έργο του «Η έκφραση των συναισθημάτων στον άνθρωπο και τα ζώα» (1872), ένα υπερήφανο άτομο μοιάζει σαν «πρησμένο ή φουσκωμένο». Έτσι, υπάρχει ένα χαρακτηριστικό βλέμμα περηφάνιας αλλά σε αντίθεση με τα βασικά συναισθήματα το πρόσωπο παίζει ελάχιστο ρόλο, με ένα ελαφρύ χαμόγελο να σχηματίζεται.
Η περηφάνια, όπως η ντροπή, η ενοχή και η αμηχανία, απαιτεί μια αίσθηση του εαυτού και την ικανότητα της αυτοαξιολόγησης. «Προκειμένου να νιώσω περηφάνια, πρέπει να σκεφτώ ποιος είμαι, ποιος θέλω να γίνω και πως αντανακλάται το γεγονός που μόλις συνέβη πάνω σε μένα και στις φιλοδοξίες μου» λέει η δρ. Tracy. Η ίδια υποστηρίζει ότι υπάρχουν πολλά που συνηγορούν στο να χαρακτηριστεί η περηφάνια βασικό συναίσθημα. Η έρευνά της δείχνει ότι η φυσική έκφραση της περηφάνιας αναγνωρίζεται και στις πρωτόγονες απομονωμένες φυλές, ενώ εντοπίζεται ακόμα και σε τυφλούς ανθρώπους, γεγονός που δείχνει ότι είναι εγγενές συναίσθημα και όχι επίκτητο.
Γενικότερα, οι άνθρωποι όταν βλέπουν την έκφραση της περηφάνιας τη συνδέουν με την υψηλή κοινωνική θέση. Έτσι η περηφάνια μας δίνει το κίνητρο για να επιτύχουμε και να κερδίσουμε το σεβασμό. Υπάρχουν δύο διαφορετικοί τρόποι για να γίνει αυτό, το οποίο ίσως εξηγεί τα δυο πρόσωπα της περηφάνιας.
Το κύρος μπορεί να λάβει δυο μορφές, λέει ο ανθρωπολόγος Joe Henrich, επίσης από το UBC. Η πρώτη μπορεί να βασίζεται στην κυριαρχία και να θεωρείται κοινώς στα μη ανθρώπινα θηλαστικά, όπου τα μεγαλύτερα και ισχυρότερα άτομα λαμβάνουν σεβασμό γιατί μπορούν να επιβληθούν ή να σκοτώσουν άλλα μέλη. Το ανθρώπινο αντίστοιχό του περιλαμβάνει τον μπούλη στην παιδική χαρά και το αφεντικό-σατράπη. Το δεύτερο είδος κύρους είναι η ικανότητα εντυπωσιασμού. Σε αυτή την περίπτωση, ο σεβασμός και η δύναμη κερδίζονται μέσω της γνώσης ή της ικανότητας. «Αυτό ταιριάζει και με τα δυο είδη περηφάνιας» λέει η Δρ. Tracy, το ένα συνδέεται με την επιθετικότητα και την υπερβολική αυτοπεποίθηση, ενώ το άλλο παρακινεί το άτομο να επιτύχει, με σκληρή εργασία και αλτρουιστική συμπεριφορά.
Σύγχυση Το συναίσθημα «ώρα για αλλαγή»
Είναι ένα συναίσθημα που όλοι μας έχουμε βιώσει αλλά είναι δύσκολο να περιγραφεί. Ο Dacher Keltner του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, Berkeley, υποστηρίζει ότι είναι το «αίσθημα ότι το περιβάλλον μας δίνει ανεπαρκή ή αντιφατικές πληροφορίες». Αλλά είναι πράγματι συναίσθημα η σύγχυση; Για ορισμένου ψυχολόγους είναι σκανδαλώδης. Παρόλα αυτά, ο δρ. Silvia θεωρεί ότι θα μπορούσε να θεωρηθεί βασικό συναίσθημα, τουλάχιστον επειδή είναι τόσο εύκολο να γίνει αντιληπτή. Τα φρύδια συνοφρυώνονται, τα μάτια στενεύουν, μπορεί να δαγκώσουμε το χείλος, η σύγχυση είναι ξεκάθαρη. Μάλιστα, μια μελέτη υποστηρίζει ότι είναι το δεύτερο πιο αναγνωρίσιμο καθημερινό συναίσθημα μετά τη χαρά.
Σε τι χρησιμεύει η χαρά; Είναι ένα συναίσθημα βασισμένο στη γνώση, της ίδια οικογένειας με το ενδιαφέρον και την έκπληξη, λέει ο δρ. Silvia. Θεωρεί ότι είναι ο τρόπος να μας πει ο εγκέφαλός μας ότι κάτι δεν λειτουργεί, ότι το νοητικό μοντέλο μας του κόσμου είναι ατελές ή ελαττωματικό. Μερικές φορές μας κάνει να αποσυρθούμε, άλλες όμως μας ωθεί να στρέψουμε την προσοχή μας κάπου ή να αλλάξουμε την στρατηγική μας για τη μάθηση.
Τα υποατομικά σωματίδια το κάνουν. Τώρα, νέες παρατηρήσεις δείχνουν πως ομάδες νευρικών κυττάρων μπορούν και έχουν τη δικιά τους «έκδοση» κβαντικού εναγκαλισμού η οποία είναι σε θέση να εξηγήσει [τουλάχιστον ως μια εκδοχή] πως διαφορετικές εμπειρίες απ’τα αισθητήριά μας συνδυάζονται σε μία συγκεκριμένη μνήμη.
Προηγούμενα πειράματα έδειξαν πως χάρη στην ηλεκτρική δραστηριότητα νευρικών κυττάρων σε διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου, οι νευρώνες δύναται να ταλαντεύονται συγχρονικά στην ίδια συχνότητα, κάτι που ονομάζεται κλείδωμα φάσης. Δείτε το βιντεάκι.
Η συχνότητα φαίνεται πως είναι το σημάδι που χαρακτηρίζει τους νευρώνες που δουλεύουν για την ίδια διεργασία (συνεργάζονται), επιτρέποντας τη μεταξύ τους αναγνώριση. Ο συγχρονισμός αυτός είναι ένα φαινόμενο ιδιαίτερα ακριβής και ξεκινάει όταν υπάρχει ένας ικανός αριθμός που ξεπερνάει το κατώφλι (threshold) του εγκεφαλικού θορύβου. Άλλο ένα ενδιαφέρον φαινόμενο, χαρακτηριστικό τόσο του εγκεφάλου όσο των «αμμοστιβάδων» είναι αυτό της αυτο-οργανούμενης κρισιμότητας.
Το άρθροαπ’το οποίο προέρχεται το βίντεο τελειώνει με μια εξαιρετική φράση που θα την καταλάβετε αν διαβάσετε προσεκτικά πώς περιγράφει την θεωρία εγκεφαλικής δραστηριότητας στα όρια του χάους: “They say it’s a fine line between genius and madness… maybe we’re finally beginning to understand the wisdom of this statement.” :)
Η Ann Willmann, διευθύντρια ενός σχολείου στη Νέα Ζηλανδία, έχει γράψει ένα νεδιαφέρον άρθρο όπου χρησιμοποιεί μαθηματικές έννοιες για να επεξηγήσει έννοιες του Process Work< όπως το 'Big U'. Κάνε ένα κλικ εδώ, για να κατεβάσεις το άρθρο της (αρχείο word: ”Union and Creative Emptiness: Set Theory as a Tool for Exploring our Inner Worlds” (Ένωση και Δημιουργικό Κενό: η Θεωρία Συνόλων σαν Εργαλείο για την Εξερεύνηση των Εσωτερικων μας Κόσμων’
US/CYPRUS, 2009 VISITING ARTISTS-In the spring of 2004, Maria, a Greek Cypriot, and Zehra, a Turkish Cypriot, cross to opposite sides of the green line, which has divided Cyprus since the war of 1974, to visit family homes they have not seen for thirty years. Thus begins the personal journey of these women haunted by war and pain, but searching for reconciliation and common ground. On the eve of the U.N. referendum to reunite the divided island, many buried stories from the past emerge. With rare archival footage adding context to the Cypriot conflict, Katrivanou and Azzouz focus on women coming together to share their fears and mistrust, as well as their hopes for healing a tragic divide. (70 minutes) POST-FILM DISCUSSION WITH DIRECTORS KATRIVANOU, AZZOUZ, AND DR. HARRY ANASTASIOU FROM PORTLAND STATE UNIVERSITY’S CONFLICT RESOLUTION DEPARTMENT. COSPONSORED BY PSU AND THE PROCESS WORK INSTITUTE.
Date: June 7th 2009
Time: 7:00 PM
Location: Northwest Film Center Whitsell Auditorium, 1219 SW Park Avenue
More on the film: In the spring of 2004, Maria, a Greek Cypriot, and Zehra, a Turkish Cypriot, cross to opposite sides of the green line dividing Cyprus since the war of 1974 to visit the family homes they had not seen for thirty years. Thus begins the personal journey of these women as the film follows them through their pasts, haunted by war and pain, to their present search for reconciliation and common ground. On the eve of the U.N. referendum to reunite the divided island, many buried stories from the past surface. Rare archival footage adds context to the Cypriot conflict. The filmmaker brings together women from both sides of the island who share their fears, distrust and hopes. For some, this includes years of experience working together to bridge the divide between their communities. Candid interviews and revealing group discussions trace the women’s inspiring capacity for contact that transcends ethnic differences. As the referendum approaches, they must confront how to appease their hesitations, define safety, trust and learn to live with each other again. With heartbreaking honesty, insight and humor, the women define their concepts of home, community and relation to the land. For four years, the filmmaker returned to Cyprus to collaborate with the women in the film, to process the conflict with them and witness their resolve to live together again. The film is emblematic of other regions of the world where populations suffer years of conflict and division and the need for peace remains urgent.
CO-DIRECTORS
Vassiliki Katrivanou
Born in Athens, Greece, Vassiliki Katrivanou works internationally (mainly in Greece, US, Mexico, Palestine and Israel) as a therapist, educator and conflict resolution facilitator. She holds an M.A. in Conflict Resolution from Portland State University and she is a certified Process Work therapist. Most recently, her work has been focused on women’s empowerment. She is also interested in filmmaking as a medium for social change. “Women of Cyprus” is her first documentary.
Bushra Azzouz
Born and raised in Mosul, Iraq and Beirut, Lebanon, Bushra Azzouz has collaborated on film projects with Native American women, the native longhouses of Borneo, and her own family to tell stories of the Middle East. Her feature documentary, Š AND WOMAN WOVE IT IN A BASKET, an exploration of traditional Klickitat river culture through a contemporary native woman’s point of view, has won multiple awards. Her video short, NO NEWS, a personal reflection on the events of 9/11 and cycles of violence in both the US and the Middle East, was most recently screened at the ArteEast film series in New York. She holds a B.A. in Theatre from Reed College and an M.A. in Film from San Francisco State University. She has taught filmmaking at the Northwest Film Center for more than a decade.
Βάζω εδώ και το link για ένα άρθρο της Βασιλικής Κατριβάνου, σχετικά με τη σύγκρουση, το φύλο και τον εθνικισμό στην Κυπριακή κοινωνία:
Στην ομιλία τους στο International Association of Process Oriented Psychology Conference, του Λονδίνου, τον Απρίλιο του 2007, ο Arny και η Amy Mindell παρουσιάσανε μια σύντομη ιστορία του Process Work, από το 1976 εως το 2007. Διαβάστε το άρθρο (σε μορφή pdf) ή ακούστε το podcast.
In the universe as we experience it, we can directly affect only objects we can touch; thus, the world seems local.
Quantum mechanics, however, embraces action at a distance with a property called entanglement, in which two particles behave synchronously with no intermediary; it is nonlocal.
This nonlocal effect is not merely counterintuitive: it presents a serious problem to Einstein’s special theory of relativity, thus shaking the foundations of physics.
Was Einstein Wrong?: A Quantum Threat to Special Relativity Entanglement, like many quantum effects, violates some of our deepest intuitions about the world. It may also undermine Einstein’s special theory of relativity By David Z Albert and Rivka Galchen
Our intuition, going back forever, is that to move, say, a rock, one has to touch that rock, or touch a stick that touches the rock, or give an order that travels via vibrations through the air to the ear of a man with a stick that can then push the rock—or some such sequence. This intuition, more generally, is that things can only directly affect other things that are right next to them. If A affects B without being right next to it, then the effect in question must be indirect—the effect in question must be something that gets transmitted by means of a chain of events in which each event brings about the next one directly, in a manner that smoothly spans the distance from A to B. Every time we think we can come up with an exception to this intuition—say, flipping a switch that turns on city street lights (but then we realize that this happens through wires) or listening to a BBC radio broadcast (but then we realize that radio waves propagate through the air)—it turns out that we have not, in fact, thought of an exception. Not, that is, in our everyday experience of the world.
We term this intuition “locality.”
Quantum mechanics has upended many an intuition, but none deeper than this one. And this particular upending carries with it a threat, as yet unresolved, to special relativity—a foundation stone of our 21st-century physics.
Η Ιωάννα Φωτιάδη κι εγώ, γράψαμε στην Καθημερινή του προηγούμενου Σαββάτου, από ένα άρθρο για το πένθος. Η Ιωάννα από τη σκοπιά του βιώματος, κι εγώ από τη σκοπιά της αντιμετώπισης των συναισθημάτων. Πηγή: Καθημερινή
Πόνος, μοναξιά, απόγνωση, το απόλυτο κενό είναι όσα βιώνουν τα παιδιά που χάνουν πατέρα ή μάνα ενώ προσπαθούν να… ζήσουν Της Ιωαννας Φωτιαδη
«I am a big big girl in a big big world». Ηταν ο «άνθρωπός» μου. Η μοναδική που μπορούσε να διακρίνει από τη χροιά της φωνής μου τη διάθεσή μου, από την έκφραση των ματιών μου τα συναισθήματά μου. Ηταν πάντοτε «εκεί» για μένα. Συχνά προτού καν το υποψιαστώ. Η μαμά μου. Και εγώ το «κοριτσάκι της», ακόμα και όταν την έφτασα στο ύψος.
Ενα πρωινό του Σεπτέμβρη μου ζητήθηκε να την αποχαιρετίσω. Το τελετουργικό της κηδείας απαιτούσε να υπερβώ τις αντοχές μου. Ημουν έξαλλη και πονούσα παντού. Ηθελα, όμως, να «φτάσω» μέχρι τέλος. Δεν πήρα ούτε ηρεμιστικά ούτε κατευναστικά. Εχανα όλο μου τον κόσμο- ήθελα διάολε να το νιώσω στο πετσί μου… Ηταν όλοι παρόντες. Κι εγώ παρέπαια ανάμεσα σε ξένες αγκαλιές και βλέμματα γεμάτα οίκτο. Δεν καταλάβαινα, τι δουλειά είχα εγώ μαζί με τόσους ξένους, όταν έχανα το πιο οικείο και αγαπημένο μου πρόσωπο; Οσα μου ψιθύριζαν ηχούσαν αφελή- δεν ήθελα να με βλέπει από «ψηλά», την ήθελα πλάι μου για τουλάχιστον άλλα είκοσι χρόνια. Από τους συμπενθούντες, άκουσα τα πάντα: με ρωτούσαν πόσο χρόνων είμαι, αν ήμουν ακόμη φοιτήτρια, μου επισήμαιναν ότι ήμουν ανύπαντρη, άτεκνη, άνεργη (τα περίφημα τρία «Α») και με προέτρεπαν να παντρευτώ άμεσα!
Υπόσχονταν ότι θα ήταν όλοι συμπαραστάτες μου, άξιοι «συνεχιστές της μαμάς» – δεν έφταναν όμως ούτε στο μικρό της δακτυλάκι. Ωστόσο, όλοι, μικροί – μεγάλοι εξέφρασαν τη βεβαιότητά τους ότι θα τα «καταφέρω», γιατί ήμουν δυνατή. Θα είχε νόημα να κλονίσω τη σιγουριά τους, απαντώντας ότι ήθελα να πεθάνω μαζί με εκείνην; Η πρώτη αλλαγή Οταν τέλειωσε το μαρτύριο της κηδείας, ένιωσα ανακούφιση, λες και η ζωή μου θα επανερχόταν στην παλιά της ρότα. Τότε όμως ξεκινούσαν όλα. Καλούμην στα 25 να «κερδίσω» τη ζωή μου -μεταφορικά και κυριολεκτικά. Ελεγαν πάντοτε ότι της έμοιαζα πολύ. Με το που έφυγε, άρχισα και εγώ να διαπιστώνω απόλυτη ομοιότητα -στις κινήσεις, στη φωνή, στο λεξιλόγιο. Στο μεταξύ άθελά μας και εγώ και η αδερφή μου «μπήκαμε» στα παπούτσια της μαμάς. Αναλάβαμε αμήχανα όλες τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις της, και έτσι αντιληφθήκαμε τα ζόρια που περνούσε -και που απέφευγε να μας διηγηθεί. Είχαμε να κουμαντάρουμε ένα νοικοκυριό, να συμπαραστεκόμαστε στις γιαγιάδες μας και προπάντων να πολεμήσουμε το θηρίο της γραφειοκρατίας! Μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχω καταφέρει το τελευταίο -και αμφιβάλλω, αν θα αξιωθώ ποτέ. Στις δημόσιες υπηρεσίες – εκτός των άλλων – αρέσκονται να με αποκαλούν «κόρη της νεκρής»! Λένε, ότι ο χρόνος βοηθάει. Εγώ, όμως, διαπίστωνα το αντίθετο. Οσο κυλούσαν οι βδομάδες, τόσο συνειδητοποιούσα ότι ο αποχωρισμός ήταν παντοτινός. Δεν είχα κανένα κίνητρο να σηκωθώ από το κρεβάτι. Αλλωστε, κοιμώμενη είχα πάντοτε την ελπίδα να «συνδιαλεχθώ» μαζί της. Η μαμά μου – «βλέποντας» μάλλον την απελπισία μου – με επισκεπτόταν συνεχώς στα όνειρά μου. Με καθησύχαζε, μου πρότεινε λύσεις, με ενθάρρυνε, αλλά και με κατακεραύνωνε για τα μαύρα ρούχα. Δεν ήταν προφανώς τα μαύρα που την ανησυχούσαν, αλλά μια γενικότερη «μετάλλαξη» του εαυτού μου που και η ίδια διαπίστωνα. Για πρώτη φορά ζήλευα! Βλέποντας γυναίκες στην ηλικία της, μαμάδες με κόρες, μια απέραντη θλίψη με κατέκλυζε. Γιατί;;; Οσο πιο πολύ σκεφτόμουν, τόσο πιο πολύ πονούσα. Την ίδια εποχή ανακάλυπτα την έννοια της μοναξιάς. Μέχρι τότε πίστευα ότι ήμουν μόνη όταν ήμουν μακριά, όταν δεν είχα φίλους ή σχέση. Ακόμα όμως και όταν ζούσα μίλια μακριά, εκείνη με συντρόφευε συναισθηματικά -αλλά και πρακτικά. Τώρα έπρεπε να «καταπίνω» σχόλια, σκέψεις και παράπονα που παλιά θα μοιραζόμουν μαζί της. Και το χειρότερο, ακόμα και αν προσπαθούσα να τα εκφράσω σε άλλους, ένιωθα ότι δεν με καταλάβαιναν -ή έστω όχι όπως η μαμά. Μέχρι και σήμερα, πολλές φορές «πιάνω» τον εαυτό μου να περιμένει ένα της τηλεφώνημα, ένα σινιάλο. Πέρα όμως από την υπαρξιακή μοναξιά, βίωσα και την κοινωνική μοναξιά. Το πένθος δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό. Ο μαυροφορεμένος απομακρύνει σαν λεπρός τον περισσότερο κόσμο από κοντά του. «Δεν ήξερα, αν έπρεπε να τηλεφωνήσω! Δεν θέλω να σε ενοχλώ» άκουγα συχνά πυκνά από αγαπημένα χείλη! Πάρε εσύ, και αν ενοχλείς, δεν θα σηκώσω το ακουστικό! Υστερα από ενάμιση χρόνο πένθους πολλά ονόματα του τηλεφωνικού μου καταλόγου σβήστηκαν διά παντός -και άλλα ξαναγράφτηκαν με πιο μεγάλα γράμματα. Είχα μεγαλώσει με την επωδό ότι οι περισσότεροι άνθρωποι μού είχαν «αδυναμία». Ημουν η «αγαπημένη» καθηγητών, φίλων, συγγενών! Χάνοντας τη μαμά, έφυγε και όλη αυτή η χρυσόσκονη από πάνω μου, λες και όλη η δημοφιλία δεν ήταν παρά προβολή της δικής της αγάπης. Συνειδητοποίησα, ότι υπήρξα αγαπητή μόνο και μόνο επειδή ήμουν ευχάριστη. Πενθώντας όμως έπαψα να μιλώ με το ίδιο τέμπο, να διηγούμαι τόσο όμορφα, να λάμπω και να γελώ. Σε όσους, δε, γνώριζα τώρα, περνούσα τελείως αδιάφορη. Δε με αναγνώριζα ούτε εγώ. Ενας πολύ βαρετός άνθρωπος. Οταν με ρωτούσαν «τι νέα;» εγώ απαντούσα «τα ίδια». Και ενώ η κοινωνικότητά μου «χτυπούσε» κόκκινο, το σώμα μου εμφάνιζε συνεχώς νέα – ψυχοσωματικά – συμπτώματα και τα κιλά μου αυξάνονταν επικίνδυνα, εγώ προσπαθούσα να πείσω εργοδότες, ότι ήμουν μια «καλή περίπτωση». Στο σημείο «μηδέν» Είχα φτάσει πλέον σε ένα σημείο που δεν είχα επιλογές. Η βιολογία και η ψυχολογία περιγράφουν ότι σε στιγμές κινδύνου ο άνθρωπος για να επιβιώσει αντιδρά με δύο τρόπους, «fight or flight». Εγώ, τελικά, διάλεξα τον πρώτο. Ισως επειδή και εκείνη αυτό θα ήθελε. Προσπάθησα, άλλωστε, πολλάκις να δραπετεύσω, χωρίς όμως καμιά επιτυχία. Αναρωτήθηκα, επομένως, για ποιον λόγο άξιζε να αγωνιστώ. Εκλεισα τα μάτια μου και έψαξα τις μυρωδιές και τις εικόνες που από παιδί με συγκινούσαν. Θυμήθηκα όσα ανέκαθεν μου άρεσε να κάνω: να βλέπω ταινίες, να γράφω ιστορίες και να μαγειρεύω. Δεν ήμουν δα και τόσο μεγάλη, θα προλάβαινα ίσως με λίγη τύχη να γίνω ένας ξακουστός σεφ ή έστω ένας μέτριος παραμυθάς. Ανασκουμπώθηκα, επομένως, ελπίζοντας κατά βάθος ότι η ζωή μού «όφειλε». Σκέφτηκα τι θα με συμβούλευε εκείνη, αν ακόμα ήταν εδώ -να είμαι ο εαυτός μου. Καθώς λοιπόν ένα καλοκαιρινό πρωινό ετοιμαζόμουν μπροστά στον καθρέφτη για τη συνέντευξη «της ζωής μου», είδα μια γνώριμη φιγούρα… και διαπίστωσα πως όταν χαμογελούσα της έμοιαζα πιο πολύ! Η μαμά κατόρθωνε με έναν πρωτοφανή τρόπο να είναι πολύ περισσότερα απ’ ό,τι μια μάνα. Ηταν φίλη και δασκάλα και συμπαραστάτης. Πηγή: Καθημερινή
Για να βιώσεις το πένθος, πρέπει να γιορτάζεις τη ζωή Αλεξaνδρα Βασιλείου, Ψυχοθεραπεύτρια «Δεν πρέπει να μας ανησυχεί το τέλος της φυσικής μας ζωής. Η έγνοια μας πρέπει να είναι να ζούμε -όσο είμαστε ζωντανοί-, να απελευθερωθούμε από τον πνευματικό θάνατο που προέρχεται από μια ζωή που ζούμε πίσω από μια βιτρίνα, σχεδιασμένη έτσι ώστε να προσαρμοστούμε σε εξωτερικούς ορισμούς για το ποιοι και τι είμαστε». Elisabeth Kubler-Ross*
Το πένθος είναι μέρος της ζωής, μια εμπειρία που αποτελείται από συναισθηματικές και σωματικές διεργασίες. Απώλειες ανθρώπων, σχέσεων, πραγμάτων, καταστάσεων, μας αφήνουν με μια αίσθηση, μια εμπειρία που ονομάζουμε «πένθος», χωρίς όμως να είναι ίδια για όλους. Κάθε άνθρωπος το βιώνει με διαφορετικό τρόπο, ένταση και διάρκεια. Αλλοι το περιγράφουν σαν λύπη, άλλοι σαν κατάθλιψη, απόσυρση, απομόνωση, κενό. Περιλαμβάνει ένα εύρος συναισθημάτων -λύπη, θυμό, φόβο, ενοχή- κι ένα εύρος σωματικών εμπειριών. Το πένθος δεν είναι ασθένεια. Είναι μέρος της ζωής. Κάθε μέρα συντελούνται «μικροί θάνατοι» σε βιολογικό και ψυχολογικό επίπεδο. Για έναν άνθρωπο που πενθεί, είναι σημαντική η στήριξη άλλων. Αυτή η στήριξη άλλοτε γίνεται με κουβέντα, άλλοτε με παρέα στη σιωπή. Το πένθος δεν είναι γραμμικό. Μας αιφνιδιάζει, έρχεται σε στιγμές που δεν το περιμένουμε, μας βγάζει από την καθημερινότητα μας. Μπορεί κανείς να διακρίνει στάδια στο πένθος (άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη, αποδοχή), αλλά το πώς θα περάσει κανείς από αυτά τα στάδια και για πόσο μεγάλο χρονικό διάστημα εξαρτάται από την προσωπική ψυχολογία του και από το δίκτυο στήριξης που έχει γύρω του. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να μπορέσει ο άνθρωπος που ζει μια απώλεια, να τη ζήσει με ενημερότητα. Να αναγνωρίσει τα συναισθήματα που συνοδεύουν την κάθε φάση, να τα αποδεχτεί, να τους δώσει χώρο έκφρασης, να τα τιμήσει, αναγνωρίζοντάς τα σαν πολύτιμες εμπειρίες μέσα στη ζωή.
Η ζωή και ο θάνατος υπάρχουν σε συνεχή αλληλεπίδραση, μέρος της διεργασίας του «ζην». Ενας άνθρωπος για να πενθήσει την απώλεια, πρέπει να μπορεί και να γιορτάσει τη ζωή. Η σχέση μας με τη ζωή επιδρά και στη σχέση μας με τον θάνατο. Αν η ζωή έχει νόημα, αν όλες οι εμπειρίες αποκτούν νόημα, ακόμα και αυτές που βιώνουμε σαν ενόχληση, τότε αποκτά νόημα και ο θάνατος, σαν μέρος μιας αιώνιας διεργασίας. Μικροί και μεγάλοι θάνατοι συντελούνται κάθε μέρα. Το πώς θα τους αντιμετωπίσουμε, εξαρτάται από την ενημερότητά μας και από την εσωτερική και εξωτερική στήριξη που έχουμε. Κάθε απώλεια γίνεται αφορμή για να πενθήσουμε ό, τι έχουμε χάσει στη ζωή μας. Η συμφιλίωσή μας με τη διεργασία και η ικανότητα μας να την ακολουθήσουμε, μας κάνει και πλουσιότερους και πιο ικανούς να ζήσουμε τη ζωή μέσα σε όλο της το μεγαλείο, και όλη της την πολυπλοκότητα. *Η Elisabeth Kubler-Ross ήταν Ελβετίδα ψυχίατρος (1926-2004), που προσδιόρισε τα πέντε στάδια του θανάτου (γνωστά ως μοντέλο Kubler-Ross) και συνέγραψε το βιβλίο «On death and dying».
Η πιο μυστήρια περιοχή της επιστήμης μπορεί να είναι υπεύθυνη για την αίσθηση της οσμής, ακόμα και για τη συνείδηση την ίδια.
Εκ πρώτης όψεως η κβαντική μηχανική και η βιολογία δεν είναι επιστήμες που συνδυάζονται. Η βιολογία εστιάζει σε ένα ευρύ φάσμα διεργασιών, από τις κυτταρικές διεργασίες ανάμεσα σε πρωτείνες και DNA, μέχρι τη συμπεριφορά των οργανισμών σαν σύνολα. Η κβαντική μηχανική περιγράφει την περίεργη συμπεριφορά των ηλεκτρονίων, πρωτονίων και κουάρκ – στα μικρότερα των μικρότερων. Πολλά γεγονότα στη βιολογία θεωρούνται γραμμικά, μια αντίδραση οδηγεί σε μια άλλη, με έναν προβλεπόμενο τρόπο. Σε αντίθεση, η κβαντική μηχανική είναι θολή, γιατί ο κόσμος που παρατηρεί είναι στο υποατομικό επίπεδο, και εμφανίζεται και ως σωματίδιο και ως κύμα.
Is Quantum Mechanics Controlling Your Thoughts?
Science’s weirdest realm may be responsible for photosynthesis, our sense of smell, and even consciousness itself.
Graham Fleming sits down at an L-shaped lab bench, occupying a footprint about the size of two parking spaces. Alongside him, a couple of off-the-shelf lasers spit out pulses of light just millionths of a billionth of a second long. After snaking through a jagged path of mirrors and lenses, these minuscule flashes disappear into a smoky black box containing proteins from green sulfur bacteria, which ordinarily obtain their energy and nourishment from the sun. Inside the black box, optics manufactured to billionths-of-a-meter precision detect something extraordinary: Within the bacterial proteins, dancing electrons make seemingly impossible leaps and appear to inhabit multiple places at once.
Peering deep into these proteins, Fleming and his colleagues at the University of California at Berkeley and at Washington University in St. Louis have discovered the driving engine of a key step in photosynthesis, the process by which plants and some microorganisms convert water, carbon dioxide, and sunlight into oxygen and carbohydrates. More efficient by far in its ability to convert energy than any operation devised by man, this cascade helps drive almost all life on earth. Remarkably, photosynthesis appears to derive its ferocious efficiency not from the familiar physical laws that govern the visible world but from the seemingly exotic rules of quantum mechanics, the physics of the subatomic world. Somehow, in every green plant or photosynthetic bacterium, the two disparate realms of physics not only meet but mesh harmoniously. Welcome to the strange new world of quantum biology.
On the face of things, quantum mechanics and the biological sciences do not mix. Biology focuses on larger-scale processes, from molecular interactions between proteins and DNA up to the behavior of organisms as a whole; quantum mechanics describes the often-strange nature of electrons, protons, muons, and quarks—the smallest of the small. Many events in biology are considered straightforward, with one reaction begetting another in a linear, predictable way. By contrast, quantum mechanics is fuzzy because when the world is observed at the subatomic scale, it is apparent that particles are also waves: A dancing electron is both a tangible nugget and an oscillation of energy. (Larger objects also exist in particle and wave form, but the effect is not noticeable in the macroscopic world.)
Quantum mechanics holds that any given particle has a chance of being in a whole range of locations and, in a sense, occupies all those places at once. Physicists describe quantum reality in an equation they call the wave function, which reflects all the potential ways a system can evolve. Until a scientist measures the system, a particle exists in its multitude of locations. But at the time of measurement, the particle has to “choose” just a single spot. At that point, quantum physicists say, probability narrows to a single outcome and the wave function “collapses,” sending ripples of certainty through space-time. Imposing certainty on one particle could alter the characteristics of any others it has been connected with, even if those particles are now light-years away. (This process of influence at a distance is what physicists call entanglement.) As in a game of dominoes, alteration of one particle affects the next one, and so on.
The implications of all this are mind-bending. In the macro world, a ball never spontaneously shoots itself over a wall. In the quantum world, though, an electron in one biomolecule might hop to a second biomolecule, even though classical laws of physics hold that the electrons are too tightly bound to leave. The phenomenon of hopping across seemingly forbidden gaps is called quantum tunneling.
From tunneling to entanglement, the special properties of the quantum realm allow events to unfold at speeds and efficiencies that would be unachievable with classical physics alone. Could quantum mechanisms be driving some of the most elegant and inexplicable processes of life? For years experts doubted it: Quantum phenomena typically reveal themselves only in lab settings, in vacuum chambers chilled to near absolute zero. Biological systems are warm and wet. Most researchers thought the thermal noise of life would drown out any quantum weirdness that might rear its head.
Yet new experiments keep finding quantum processes at play in biological systems, says Christopher Altman, a researcher at the Kavli Institute of Nanoscience in the Netherlands. With the advent of powerful new tools like femtosecond (10-15 second) lasers and nanoscale-precision positioning, life’s quantum dance is finally coming into view.
INTO THE LIGHT
One of the most significant quantum observations in the life sciences comes from Fleming and his collaborators. Their study of photosynthesis in green sulfur bacteria, published in 2007 in Nature[subscription required], tracked the detailed chemical steps that allow plants to harness sunlight and use it to convert simple raw materials into the oxygen we breathe and the carbohydrates we eat. Specifically, the team examined the protein scaffold connecting the bacteria’s external solar collectors, called the chlorosome, to reaction centers deep inside the cells. Unlike electric power lines, which lose as much as 20 percent of energy in transmission, these bacteria transmit energy at a staggering efficiency rate of 95 percent or better.
The secret, Fleming and his colleagues found, is quantum physics.
To unearth the bacteria’s inner workings, the researchers zapped the connective proteins with multiple ultrafast laser pulses. Over a span of femtoseconds, they followed the light energy through the scaffolding to the cellular reaction centers where energy conversion takes place.
Then came the revelation: Instead of haphazardly moving from one connective channel to the next, as might be seen in classical physics, energy traveled in several directions at the same time. The researchers theorized that only when the energy had reached the end of the series of connections could an efficient pathway retroactively be found. At that point, the quantum process collapsed, and the electrons’ energy followed that single, most effective path.
Electrons moving through a leaf or a green sulfur bacterial bloom are effectively performing a quantum “random walk”—a sort of primitive quantum computation—to seek out the optimum transmission route for the solar energy they carry. “We have shown that this quantum random-walk stuff really exists,” Fleming says. “Have we absolutely demonstrated that it improves the efficiency? Not yet. But that’s our conjecture. And a lot of people agree with it.”
Elated by the finding, researchers are looking to mimic nature’s quantum ability to build solar energy collectors that work with near-photosynthetic efficiency. Alán Aspuru-Guzik, an assistant professor of chemistry and chemical biology at HarvardUniversity, heads a team that is researching ways to incorporate the quantum lessons of photosynthesis into organic photovoltaic solar cells. This research is in only the earliest stages, but Aspuru-Guzik believes that Fleming’s work will be applicable in the race to manufacture cheap, efficient solar power cells out of organic molecules.
TUNNELING FOR SMELL
Quantum physics may explain the mysterious biological process of smell, too, says biophysicist Luca Turin, who first published his controversial hypothesis in 1996 while teaching at University College London. Then, as now, the prevailing notion was that the sensation of different smells is triggered when molecules called odorants fit into receptors in our nostrils like three-dimensional puzzle pieces snapping into place. The glitch here, for Turin, was that molecules with similar shapes do not necessarily smell anything like one another. Pinanethiol [C10H18S] has a strong grapefruit odor, for instance, while its near-twin pinanol [C10H18O] smells of pine needles. Smell must be triggered, he concluded, by some criteria other than an odorant’s shape alone.
What is really happening, Turin posited, is that the approximately 350 types of human smell receptors perform an act of quantum tunneling when a new odorant enters the nostril and reaches the olfactory nerve. After the odorant attaches to one of the nerve’s receptors, electrons from that receptor tunnel through the odorant, jiggling it back and forth. In this view, the odorant’s unique pattern of vibration is what makes a rose smell rosy and a wet dog smell wet-doggy.
In 2007 Turin (who is now chief technical officer of the odorant-designing company Flexitral in Chantilly, Virginia) and his hypothesis received support from a paper by four physicists at University College London. That work, published in the journalPhysical Review Letters [subscription required] , showed how the smell-tunneling process may operate. As an odorant approaches, electrons released from one side of a receptor quantum-mechanically tunnel through the odorant to the opposite side of the receptor. Exposed to this electric current, the heavier pinanethiol would vibrate differently from the lighter but similarly shaped pinanol.
“I call it the ‘swipe-card model,’?” says coauthor A. Marshall Stoneham, an emeritus professor of physics. “The card’s got to be a good enough shape to swipe through one of the receptors.” But it is the frequency of vibration, not the shape, that determines the scent of a molecule.
THE GREEN TEA PARTY
Even green tea may tie into subtle subatomic processes. In 2007 four biochemists from the Autonomous University of Barcelona announced that the secret to green tea’s effectiveness as an anti-oxidant—a substance that neutralizes the harmful free radicals that can damage cells—may also be quantum mechanical. Publishing their findings in the Journal of the American Chemical Society [subscription required], the group reported that antioxidants called catechins act like fishing trollers in the human body. (Catechins are among the chief organic compounds found in tea, wine, and some fruits and vegetables.)
Free radical molecules, by-products of the body’s breakdown of food or environmental toxins, have a spare electron. That extra electron makes free radicals reactive, and hence dangerous as they travel through the bloodstream. But an electron from the catechin can make use of quantum mechanics to tunnel across the gap to the free radical. Suddenly the catechin has chemically bound up the free radical, preventing it from interacting with and damaging cells in the body.
Quantum tunneling has also been observed in enzymes, the proteins that facilitate molecular reactions within cells. Two studies, one published in Science in 2006 and the other in Biophysical Journal in 2007, have found that some enzymes appear to lack the energy to complete the reactions they ultimately propel; the enzyme’s success, it now seems, could be explained only through quantum means.
QUANTUM TO THE CORE
Stuart Hameroff, an anesthesiologist and director of the Center for Consciousness Studies at the University of Arizona, argues that the highest function of life—consciousness—is likely a quantum phenomenon too. This is illustrated, he says, through anesthetics. The brain of a patient under anesthesia continues to operate actively, but without a conscious mind at work. What enables anesthetics such as xenon or isoflurane gas to switch off the conscious mind?
Hameroff speculates that anesthetics “interrupt a delicate quantum process” within the neurons of the brain. Each neuron contains hundreds of long, cylindrical protein structures, called microtubules, that serve as scaffolding. Anesthetics, Hameroff says, dissolve inside tiny oily regions of the microtubules, affecting how some electrons inside these regions behave.
He speculates that the action unfolds like this: When certain key electrons are in one “place,” call it to the “left,” part of the microtubule is squashed; when the electrons fall to the “right,” the section is elongated. But the laws of quantum mechanics allow for electrons to be both “left” and “right” at the same time, and thus for the microtubules to be both elongated and squashed at once. Each section of the constantly shifting system has an impact on other sections, potentially via quantum entanglement, leading to a dynamic quantum-mechanical dance.
It is in this faster-than-light subatomic communication, Hameroff says, that consciousness is born. Anesthetics get in the way of the dancing electrons and stop the gyration at its quantum-mechanical core; that is how they are able to switch consciousness off.
It is still a long way from Hameroff’s hypothetical (and experimentally unproven) quantum neurons to a sentient, conscious human brain. But many human experiences, Hameroff says, from dreams to subconscious emotions to fuzzy memory, seem closer to the Alice in Wonderland rules governing the quantum world than to the cut-and-dried reality that classical physics suggests. Discovering a quantum portal within every neuron in your head might be the ultimate trip through the looking glass.
«Φλερτάρουν» με τον ιό του AIDS οι Ελληνες. Επαφές χωρίς προφύλαξη, ακόμη και στο πλαίσιο σεξουαλικού τουρισμού, είναι πια καθημερινότητα. Φορείς δεν νοιάζονται αν θα μεταδώσουν τον ιό, ενώ υγιείς συνευρίσκονται χωρίς να σκέφτονται ότι το ταίρι μπορεί να είναι φορέας.
Ακόμη και με τέτοια συμπεριφορά, δεν κάνουν εξετάσεις. Οταν γίνεται πια η διάγνωση του AIDS, έχουν αρκετά προχωρημένη ανοσολογική ανεπάρκεια. Η μαρτυρία ενός ειδικού λοιμωξιολόγου προκαλεί σοκ:
«Ασθενής μου έχει προσβληθεί τρεις φορές από σύφιλη, η οποία είναι κι αυτή σε έξαρση. Τού έχω επισημάνει ότι πρέπει να παίρνει μέτρα προφύλαξης και πως είναι ποινικό αδίκημα να μην ενημερώνει τον σύντροφό του ότι είναι φορέας. Μου απάντησε πως δεν τον νοιάζει».
Τον κώδωνα του κινδύνου έκρουσαν χθες ο πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS κ. Παναγιώτης Γαργαλιάνος – Κακολύρης, ο γραμματέας της Εταιρείας κ. Μάριος Λαζανάς και οι ειδικοί λοιμωξιολόγοι κ. Θανάσης Σκουτέλης και Γιώργος Χρύσος, με αφορμή το 20ό Πανελλήνιο Συνέδριο AIDS, το οποίο πραγματοποιείται από αύριο έως την Κυριακή στην Αθήνα. Επικαλούμενος πρόσφατη μελέτη, ο κ. Λαζανάς τόνισε ότι αυξάνεται αισθητά ο αριθμός των οροθετικών που όταν διαγιγνώσκονται, βρίσκονται πλέον σε προχωρημένο στάδιο AIDS.
Η μελέτη έγινε στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» και έδειξε ότι το 37% των νέων διαγνώσεων έγιναν με αρκετά αυξημένο ιικό φορτίο, ενώ το 59% των ασθενών αυτών χρειάστηκε να ξεκινήσουν άμεσα αντιρετροϊκή αγωγή.
«Υπάρχει ένας γενικότερος εφησυχασμός, στον οποίο έχουμε συμβάλει όλοι», επεσήμανε ο κ. Γαργαλιάνος, για να εξηγήσει: «Συμβάλαμε ακούσια οι γιατροί, λέγοντας ότι το AIDS είναι πια μία χρόνια νόσος και δεν σκοτώνει». «Δεν γίνονται και από την πολιτεία αυτά που πρέπει στον τομέα της ενημέρωσης», σχολίασε ο κ. Λαζανάς, λέγοντας ότι το ίδιο κλίμα επικρατεί πανευρωπαϊκά. Την ώρα που η επιδημία του AIDS «φουντώνει», υπάρχουν πολλές φωνές οι οποίες την πυροδοτούν.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, μία ελβετική μη κυβερνητική οργάνωση διακινεί μέσω του Διαδικτύου την πληροφορία πως όποιος φορέας έχει χαμηλό ιικό φορτίο δεν μεταδίδει τον ιό. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει -υπογράμμισαν- καθώς ο ιός μεταδίδεται ακόμη κι αν βρίσκεται σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα στο αίμα.
Υγιή παιδιά
Στον απόηχο των ανησυχητικών αυτών εξελίξεων, οι ειδικοί τόνισαν ότι αυξάνεται ο αριθμός των οροθετικών γυναικών οι οποίες αποκτούν υγιή παιδιά. Με τη σωστή παρακολούθηση, ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού στο παιδί. Μπορεί, επίσης, να γεννήσει μία υγιής γυναίκα της οποίας ο σύζυγος είναι φορέας του AIDS. Η εγκυμοσύνη γίνεται με εξωσωματική γονιμοποίηση, με σπέρμα του συζύγου το οποίο έχει υποστεί καθαρισμό από τον ιό.
Θετικά συναισθήματα όπως η εμπάθεια και η καλοσύνη μπορούν να διδαχθούν χρησιμοποιώντας ειδικές τεχνικές βουδιστικού στοχασμού. Σε μια μελέτη που περιλάμβανε 16 θιβετιανούς μοναχούς, ερευνητές απ’το πανεπιστήμιο του Wisconsin στο Madison βρήκαν πως οι πιο έμπειροι απ’αυτούς (πάνω από 10000 ώρες πρακτικής) είχαν μια σαφώς μεγαλύτερη δραστηριότητα της αμυγδαλής του μεταιχμιακού τους συστήματος, σε σχέση με άτομα που μόλις ξεκινούσαν το διαλογισμό.
