Το σ/κ βρεθήκαμε στη Σάμο, μετά από πρόσκληση του Κέντρου Πρόληψης “Φάρος”. Σκοπός του ταξιδιού, ένα βιωματικό εργαστήριο για την ευρεία κοινότητα του νησιού με θέμα “Πως Χτίζουμε Κοινότητες”. Το εργαστήριο συντόνισαν η Αλεξάνδρα Βασιλείου και η Βέρα Λάρδη.
Η πρόκληση μεγάλη. Η διάρκεια του εργαστηρίου (4 ώρες), ο χρόνος (Σάββατο απόγευμα) και οι ιδιαίτερα επώδυνες συνθήκες που βιώνουν οι κάτοικοι, οι πρόσφυγες και μετανάστες που ζουν στο νησί. Η ομάδα των στελεχών του Κέντρου Πρόληψης φρόντισε με μεράκι και τρυφερότητα την εκδήλωση. Οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες ήρθαν με περιέργεια και διάθεση για συμμετοχή.
Σιγά-σιγά ζεστάθηκε η ομάδα. Το εργαστήριο είχε ως σκοπό το χτίσιμο δεξιοτήτων. Να αναρωτηθούμε, να κουβεντιάσουμε και να εξασκηθούμε στις δεξιότητες αυτές που υποστηρίζουν μια βιώσιμη κοινότητα.
Δεν άργησε να αναδυθεί η βίαιη και απάνθρωπη συνθήκη μέσα στην οποία ζουν όλοι στο Βαθύ. Το ΚΥΤ Σάμου δημιουργεί ντροπή, οργή και απόγνωση. Η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στο νησί δεν είναι ούτε τυχαία, ούτε αναπόφευκτη. Είναι αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων, εντός κι εκτός συνόρων. Είναι ένα έγκλημα πολιτικό και κοινωνικό. Η συνύπαρξη σε αυτές τις συνθήκες γίνεται άθλος. Δοκιμάζεται η ανθρωπιά, το φιλότιμο και η αξιοπρέπεια όλων. Οι ακραίες φωνές βρίσκουν έδαφος για να σκορπίσουν λόγο μισαλλόδοξο και ξενοφοβικό. Η ευαισθησία και η ενσυναίσθηση γίνονται κίνητρο για δράση, αλλά οδηγούν και σε απελπισία και πόνο.
Όλα αυτά και πολλά άλλα αναδύθηκαν στη συζήτηση της ομάδας. Συμπέρασμα δεν βγήκε. Πως άλλωστε, σε τόσο μικρό χρόνο και σε τόσο φορτισμένες συνθήκες; Αλλά καταφέραμε ως ομάδα να διατηρήσουμε ενεργή την επίγνωση μας για τον τρόπο που συζητάμε, για αυτά που κλιμακώνουν ή αποκλιμακώνουν την ατμόσφαιρα, για αυτά που μας ενώνουν και αυτά που μας χωρίζουν. Φύγαμε προβληματισμένες αλλά και συγκινημένες από την πρόθεση όσων ήρθαν στο εργαστήριο να συνυπάρξουμε για αυτό το χρόνο, να αντέξουμε την ένταση και να αναζητήσουμε νέους τρόπους.
Ακολουθούν δυο κείμενα. Ένα της Βέρας Λάρδη κι ένα από το blog του Κέντρου Πρόληψης.
Η βιωματική εμπειρία στη δουλειά με κοινότητες
Βέρα Λάρδη
Λίγες σκέψεις μετά το εργαστήρι που κάναμε στη Σάμο. Μετά από πρόσκληση του Κέντρου Πρόληψης Σάμου Φάρος βρεθήκαμε να συντονίζουμε μαζί με την Αλεξάνδρα Βασιλείου ένα βιωματικό εργαστήριο με τίτλο “Πως χτίζουμε κοινότητες”. Συχνά συνδυάζουμε τα εργαλεία μας φροντίζοντας να συμπληρώνουμε την συζήτηση με βιωματικές ασκήσεις, παιχνίδια και θεωρία.
Το σαββατοκύριακο 23-24 Νοεμβρίου, βρεθήκαμε, λοιπόν, στη Σάμο για δύο βιωματικά εργαστήρια, ένα ανοιχτό στο κοινό και ένα για τους εργαζόμενους και εργαζόμενες στο Κέντρο Πρόληψης. Η Σάμος είναι ένα από τα νησιά μας που αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις λόγω του προσφυγικού. Η τοπική κοινότητα στο Βαθύ προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην κανονικότητα που είχε συνηθίσει και την ένταση που δημιουργούν οι νέες πολύ δύσκολες, για όλους, συνθήκες. Το εργαστήριο του Σαββάτου είχε σαν στόχο να εξερευνήσουμε τρόπους αντιμετώπισης των προκλήσεων που βοηθούν στην αποφυγή της πόλωσης και ενδυναμώνουν την εποικοδομητική συνδιαλλαγή ανάμεσα στα μέλη της κοινότητας. Ήταν ανοιχτό για το κοινό και μπορούσε να το παρακολουθήσει όποια/ος επιθυμούσε. Βρεθήκαμε με μια ετερόκλιτη ομάδα: νεότεροι, γηραιότεροι, άντρες και γυναίκες, με διαφορετικές απόψεις, πολιτικές πεποιθήσεις, με λιγότερη ή περισσότερη εμπειρία σε βιωματικές επιμορφώσεις και οργανωμένες δράσεις. Η ομάδα αποτελούνταν από περίπου πενήντα μέλη της τοπικής κοινωνίας και 3-4 επισκέπτες όπως εμείς. Συναντηθήκαμε στην ισόγεια αίθουσα του ξενοδοχείου. Καθίσαμε σε κύκλο. Κάποια στιγμή, τους μοιράσαμε μεγάλα κομμάτια χαρτί. Σε κάποια έγραφε “κοινότητα είναι…” και σε κάποια άλλα “κοινότητα δεν είναι….” Τους καλέσαμε να χωριστούν σε μικρότερες ομάδες, να πάρουν ένα από τα χαρτιά και να συμπληρώσουν με μαρκαδόρους τη φράση.
Παρατηρούσα τις ομάδες να δουλεύουν. Στην συνέχεια θα τους ζητούσαμε να κάνουν ομαδικά γλυπτά εμπνευσμένα από τις σημειώσεις τους. Η καρδία μου άρχισε να χτυπάει πιο δυνατά. Ήρθε η αμφιβολία. Ήμουν νεοφερμένη σε μία ομάδα που φαίνεται να διαπραγματεύεται έντονη σύγκρουση μέσα στην κοινότητά της λόγω των συνθηκών. “ Μήπως δεν μπουν στη διαδικασία; Μήπως νιώσουν ότι εκτίθενται; Οι περισσότεροι φαίνεται να μην έχουν ξανακάνει κάτι παρόμοιο. Μήπως αρνηθούν από αμηχανία;” Αυτά σκεφτόμουν λίγο πριν τους δώσω την οδηγία για την άσκηση.
Η σωματική έκφραση έχει την μοναδική ιδιότητα να επιδρά άμεσα σε όποιον δεχθεί να μπει στην διαδικασία ανεξαρτήτως εμπειρίας, προσωπικών απόψεων και αναγκών. Δεν χρειάζεται καμία άλλη προϋπόθεση πέραν από την διάθεση να εμπιστευτείς τη διαδικασία.
Και ναι, όλοι σε αυτήν την ομάδα δέχθηκαν- χωρίς εχέγγυα- να δοκιμάσουν, ανεξαρτήτως της στάσης και θέσης τους στην κοινότητα, γηραιότεροι, νέοι, παραδοσιακοί, συντηρητικοί, προκατειλημμένοι, μαχητικοί και διαλλακτικοί. Τα σώματα ζωντάνεψαν, πήραν αυθόρμητα μία στάση που εξέφραζε την εσωτερική τους διεργασία, τα χέρια αν και ακίνητα σε μία στάση αφηγήθηκαν ολόκληρες ιστορίες συμπερίληψης ή περιθωριοποίησης, σύγκρουσης και αποδοχής. Η κοινότητα συνδέθηκε, μάτια βούρκωσαν, η συγκίνηση σε κάποιες και κάποιους ήταν έκδηλη… Κράτησε για λίγο, μόλις μερικά λεπτά. Μετά τα χέρια κατέβηκαν, τα σώματα χαλάρωσαν, ξανακαθίσαμε στις καρέκλες. Περάσαμε στο επόμενο.
Ασφαλώς δεν φτάνει να νιώσεις, χρειάζεται και να καταλάβεις. Τα θέματα δεν λύνονται έτσι απλά κάνοντας γλυπτά σε ένα εργαστήριο θεάτρου ή χορεύοντας σε ένα γλέντι στην πλατεία. Όμως τη στιγμή όπου όλοι αυτοί οι διαφορετικοί άνθρωποι στάθηκαν στο χώρο σε συμπλέγματα ομαδικών γλυπτών, τα σώματά τους αποκάλυψαν ταυτόχρονα την διαφορετικότητα και την βαθύτερη σύνδεση τους με την κοινότητα. Αυτή η βαθειά συγκινητική στιγμή για κάποιους συνέβαλλε μετά στο να διαπραγματευτούμε τον τρόπο με το οποίο κουβεντιάζουμε ως κοινότητα τα θέματα που αφορούν την συμβατική μας πραγματικότητα.
Στα δεκαπέντε χρόνια που ασχολούμαι με την εκπαίδευση ενηλίκων έχω αξιοποιήσει επανειλημμένα το θέατρο playback και το παιχνίδι. Τα τελευταία χρόνια το ψυχόδραμα το κοινωνιόδραμα και η κοινωνιομετρία έχουν προστεθεί στην εργαλειοθήκη. Κάθε φορά εκπλήσσομαι με την δύναμη της σωματικής έκφρασης στη δουλειά με ενήλικες, την διαθεσιμότητα των ανθρώπων να μπουν στην διαδικασία και τον πλούτο που κερδίζω προσωπικά από την επαφή μαζί τους.
Με μεγάλη συμμετοχή κατοίκων της Σάμου υλοποιήθηκε τo Βιωματικό Εργαστήριο του Κέντρου Πρόληψης Π.Ε. Σάμου “Φάρος”, “Πώς Χτίζουμε Κοινότητες.»
Πηγή: Φάρος
To Βιωματικό Εργαστήριο του Κέντρου Πρόληψης Π.Ε. Σάμου “Φάρος”, “Πώς Χτίζουμε Κοινότητες”, με προσκεκλημένες συντονίστριες την κα. Αλεξάνδρα Βασιλείου, Ph.D. (Κοινωνική Ψυχολόγος) και την κα. Βέρα Λάρδη (ψυχοθεραπεύτρια Ψυχοδράματος), υλοποιήθηκε στο Ξενοδοχείο «Αιολίς» στην πόλη της Σάμου. Είναι η πρώτη δράση σε μια σειρά εκδηλώσεων με αφορμή τα «εικοσάχρονα» της ίδρυσης του «Φάρου», που συμπληρώνονται φέτος.
Υπήρξε μεγάλη προσέλευση κοινού από όλες τις κοινωνικές ομάδες του νησιού. Φάνηκε η ανάγκη του ανθρώπου που ζει στη Σάμο «αυτόν τον καιρό» να συζητήσει θέματα που δυσκολεύουν και πυροδοτούν εντάσεις.
Στα πλαίσια αυτού του εργαστηρίου δόθηκε η δυνατότητα να ανταλλάσσει κανείς απόψεις, «βάζοντας στην κουβέντα» απλά την θέση του και όχι την διαφωνία του, να μιλά χωρίς ταμπέλες και ετικέτες, να αξιοποιεί την εμπειρία των χρόνων και των διαφορετικών βιωμάτων, να διαφωνεί χωρίς να διαλύει και να διαλύεται. Παρουσιάσαμε τα «δώρα» που φέρνει καθένας και καθεμία στην τοπική του κοινότητα. Μοιραστήκαμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στις κοινότητες που συμμετέχουμε. «Δώσαμε φωνή» στη Σάμο, προσκαλώντας την να μιλήσει για τις δικές της ανάγκες.
Ως Κέντρο Πρόληψης ευχαριστούμε όλους όσοι τις συμμετείχατε και τολμήσατε να εκφραστείτε αναλαμβάνοντας τον ενεργό ρόλο που αξίζει στην Κοινότητα. Τέλος, ευχαριστούμε την Αλεξάνδρα Βασιλείου και την Βέρα Λάρδη που με την μαεστρία τους μας κινητοποίησαν, μας ενέπνευσαν και μας έκαναν να βιώσουμε τον πλούτο της κοινότητας.